Πως η ελληνική κρίση μπορεί να λειτουργήσει ως εστία αναπροσανατολισμού
των ελληνικών σπουδών ανά τον κόσμο αλλά και της θεσμικής παρουσίας τους στην
αυστραλιανή ερευνητική σκηνή;
ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των
ελληνικών σπουδών σε κάθε γωνιά του κόσμου και της ελληνικής οικονομικής κρίσης
ήταν το βασικό θέμα που διερεύνησε το πρόσφατο Παγκόσμιο Συνέδριο που
συνδιοργανώθηκε από την Εταιρία Νεοελληνικών Σπουδών Αυστραλίας και Νέας
Ζηλανδίας και το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Sydney, το
διήμερο 4-6 Δεκεμβρίου στους χώρους του πανεπιστημίου.
Πανεπιστημιακοί απ' όλο τον κόσμο
και από τον ευρύτερο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών έλαβαν μέρος στο συνέδριο
αναπτύσσοντας θέματα όπως «Η Ελλάδα μέσω της Λατινικής Αμερικής και η Λατινική
Αμερική μέσα από την Ελλάδα», «Λέγοντας την Αλήθεια, μέσα από Ψέματα για τα
Ψέματα», «Πολλαπλές εικόνες του Παρελθόντος, Εναλλακτικές εικόνες του
Μέλλοντος: Διεκδικώντας την Ελλάδα μετά την περίοδο της Λιτότητας» και
άλλα.
Στο συνέδριο διερευνήθηκε,
επίσης, η πολιτιστική δημιουργία της σημερινής Ελλάδας, η σχέση αυτής της
δημιουργίας με τις ελληνικές σπουδές στο εξωτερικό, η κατεύθυνση που αυτές
πρέπει να ακολουθήσουν, αλλά και ο ρόλος που μπορούν να παίξουν στο ελληνικό
πολιτιστικό γίγνεσθαι αυτήν την εποχή, αλλά και μελλοντικά.
Σημαντική και ιδιαίτερα ανησυχητική
για τις ελληνικές σπουδές στην Αυστραλία και η διαπίστωση ότι αυτές απουσιάζουν
από τον χάρτη των κρατικών ερευνητικών χρηματοδοτήσεων. Όπως χαρακτηριστικά
ανέφερε στο «Νέο Κόσμο» ο καθηγητής Ελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών του
Πανεπιστημίου Σίδνεϊ, κ. Βρασίδας Καραλής, μέλος της οργανωτικής ομάδας του
Συνεδρίου, ο προβληματισμός πάνω σ' αυτό το θέμα δεν είναι αρκετός,
«χρειάζονται δράσεις ώστε να αποκτήσουμε πρόσβαση σ' αυτά τα ερευνητικά
κονδύλια και φέρουμε όλοι μας την ευθύνη για το γεγονός ότι δεν το έχουμε
καταφέρει μέχρι σήμερα».
«Έγινε μία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα
ανταλλαγή απόψεων από πολλούς ακαδημαϊκούς απ' όλο τον κόσμο. Είχαμε
ακαδημαϊκούς από τη Νορβηγία, την Αγγλία, τον Καναδά και την Ελλάδα και αυτό
ήταν πάρα πολύ σημαντικό γιατί μας έδωσε ένα πανόραμα όλων των τάσεων που
έχουμε στις νεοελληνικές σπουδές σήμερα» ανέφερε ο καθηγητής Καραλής, λίγο μετά
τη λήξη του Συνεδρίου.
«Αυτό που μας έδειξε, κατ' αρχήν,
είναι ότι χρειαζόμαστε περισσότερη επικοινωνία μεταξύ πανεπιστημίων και μεταξύ
δασκάλων για να συντονίσουμε τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να διδάσκονται τα
ελληνικά στο άμεσο μέλλον. Είναι πολύ σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τι είναι
αυτά τα ελληνικά, δηλαδή τι πρέπει να συμπεριλαμβάνουμε απ' εδώ και μπρος για
το μέλλον, γιατί μέχρι τώρα, για παράδειγμα, κάναμε ολόκληρα προγράμματα για
τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Καζαντζάκη και αυτά βλέπουμε ότι δεν επαρκούν πλέον.
Πρέπει να προσπαθήσουμε να αναπροσανατολίσουμε τις σπουδές και να
συμπεριλάβουμε την κρίση, αλλά και τη δημιουργία της κρίσης σ' αυτές, αλλά να
συνεχίσουμε την εξέταση του κατά πόσο αυτή η κρίση έχει ουσιαστικά
επαναπροσδιορίσει αυτό που λέμε ελληνικές σπουδές σήμερα» είπε ο κ.
Καραλής.
Ως επικρατούσα τάση στον τομέα
των ελληνικών σπουδών ανά τον κόσμο, αναδείχθηκε αυτή της σύνδεσής τους με
ευρύτερες προβληματικές που αφορούν -όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Καραλής-,
αυτό που ονομάζουμε διεθνικότητα. Ο όρος αναφέρεται στην κίνηση για την
προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και συνεννόησης και για την εξάλειψη των
εθνικιστικών προκαταλήψεων.
«Πρέπει να υιοθετήσουμε
γενικότερες προβληματικές που αφορούν την πολιτιστική δημιουργία σε πολλά μέρη
δηλαδή να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε μεν τοπικά αλλά να ενεργούμε παγκόσμια, αυτό
που ονομάζεται 'glocalism'. Πρέπει να συνδυάσουμε πλέον το τοπικό με το
παγκόσμιο, το ειδικό με το καθολικό. Για παράδειγμα, ο ελληνικός κινηματογράφος
είναι μία μορφή πολιτιστικής δημιουργίας που αναφέρθηκε πολύ στο συνέδριο. Να
δούμε τι αναλογίες επιδεικνύει με παρόμοια φαινόμενα στη Λατινική Αμερική. Ένας
από τους ομιλητές που είχαμε, ο καθηγητής Τζουσδάνης, μας έδωσε μία πάρα πολύ
ενδιαφέρουσα εισήγηση για τους ανάλογους τρόπους που προσπάθησαν να
προσδιορίσουν την ταυτότητά τους οι Βραζιλιάνοι και οι Αργεντινοί. Το ίδιο
μοτίβο δράσης πρέπει να εφαρμοστεί και σε άλλους τομείς πολιτιστικής
δημιουργίας όπως η λογοτεχνία, η κριτική, η σκέψη, ακόμα και η δημοσιογραφία,
και αυτά να μπουν στα προγράμματα των ελληνικών σπουδών. Όσον αφορά τη
δημοσιογραφία, για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή δεν διδάσκουμε την πραγματική ελληνική
δημοσιογραφία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα προγράμματα ελληνικών σπουδών.
Πρέπει να εξετάσουμε την αρνητική τους και τη θετική τους επίπτωση πάνω στα
συμβάντα της κρίσης» αναφέρει ο κ. Καραλής.
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η' ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
Πέρα, όμως, από το επόμενο βήμα
των ελληνικών σπουδών σε παγκόσμιο επίπεδο, το Συνέδριο ήταν και μία πολύ καλή
ευκαιρία -όπως ανέφερε ο κ. Καραλής- να εντοπιστούν, αφενός, τα δυνατά σημεία
και, αφετέρου, οι αδυναμίες των Ελληνικών Σπουδών στην Αυστραλία.
«Η δύναμή μας είναι ένα πνεύμα
περιέργειας και ερευνητικότητας που έχουμε. Ταυτόχρονα, όμως, δεν έχουμε
αποκτήσει θεσμική και δομική παρουσία στον ευρύτερο αυστραλιανό ακαδημαϊκό
χώρο. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η Εταιρία Νεοελληνικών Σπουδών που υπάρχει
πρέπει να ενεργοποιηθεί. Οι πανεπιστημιακοί πρέπει να κάνουν αιτήσεις για
χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων από το αυστραλιανό κράτος και για να τα
διεκδικήσουμε αυτά τα χρήματα πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε ένα θεσμικό όργανο
που να μπορεί να διαχειριστεί αυτά τα χρήματα, κάτι που αυτήν την στιγμή δεν το
έχουμε. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε κάνει αιτήσεις για τέτοιου είδους κονδύλια. Και
υπάρχουν σημαντικοί επιστήμονες στον τομέα των Ελληνικών Σπουδών στην
Αυστραλία, το κακό, όμως, είναι ότι είμαστε απομονωμένοι και το καλό σε ένα
Συνέδριο σαν και αυτό είναι ότι φέρνει τους ανθρώπους κοντά ώστε να αναπτυχθούν
αυτές οι επιμέρους συμμαχίες. Έχουμε περάσει πλέον την εποχή του μοναχικού, ρομαντικού
ερευνητή που μπορεί να ανακεφαλαιώσει την πραγματικότητα μόνος του. Πρέπει να
ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Μόνο ως ομάδα μπορούμε να πάμε στο ARC (Αυστραλιανό
Ερευνητικό Συμβούλιο) και να ζητήσουμε να χρηματοδοτηθούν έρευνες στον τομέα
των Ελληνικών Σπουδών, πρέπει να δηλώσουμε παρόντες σε αυτήν την σκηνή γιατί
μέχρι τώρα είμαστε απόντες σ' αυτό το επίπεδο διεκδίκησης ερευνητικών
κονδυλίων» είπε ο κ. Καραλής.
Η αισιοδοξία του ομογενή
πανεπιστημιακού για το αν τελικά θα επιτευχθεί μία ευρύτερη και ουσιαστικότερη
συνεργασία σε επιστημονικό επίπεδο μεταξύ των τμημάτων ελληνικών σπουδών στην
Αυστραλία, παρούσα μεν, συγκρατημένη δε. «Στο συνέδριο διερευνήθηκε και το αν
υπάρχει η διάθεση γι' αυτές τις συμμαχίες και νομίζω ότι υπάρχει, αλλά όχι όσο
θα έπρεπε. Και αυτή είναι μία ακόμα από τις αδυναμίες μας. Αυτήν τη στιγμή
έχουμε πολλά μικρά θεσμικά όργανα, πολιτειακά και άλλα που, δυστυχώς,
βρίσκονται πολλές φορές σε σύγκρουση το ένα με το άλλο και αυτό αποδυναμώνει
τις Ελληνικές Σπουδές. Κάποια στιγμή πρέπει να ξεπεράσουμε αυτούς τους
παιδισμούς, να αφήσουμε τα εγώ μας και τους ναρκισσισμούς μας κατά μέρος και να
ενεργοποιήσουμε δημιουργικά την Εταιρία Νεοελληνικών Σπουδών μέσα από την οποία
πρέπει να αναπτύξουμε ουσιαστικές στρατηγικές δράσης» κατέληξε, αφήνοντας να
εννοηθεί ότι, ναι μεν, τα συνέδρια είναι καλά, αλλά πρέπει η θεωρητική εξέταση
να οδηγεί σε πρακτική εφαρμογή για να υπάρξει πρόοδος.
πηγή: neoskosmos.com
