Του Στράτου Χαρχαλάκη*
Πριν από λίγες ημέρες δημοσιοποιήθηκε
από το υπουργείο Υποδομών η προκήρυξη των "άγονων" αεροπορικών
γραμμών μέχρι το 2020. Διαδικασία που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί εδώ και
τουλάχιστον έναν χρόνο, τελικά δόθηκε στη δημοσιότητα με πολλές αλλαγές σε
σχέση με το (φαύλο;) παρελθόν. Για να μην κατηγορηθούμε ως μηδενιστές ή τα
πολλά επιζητούντες, θα αντιμετωπίσουμε το θέμα κατά το δυνατόν αντικειμενικά.
1. Κατ' αρχάς, πρέπει
να συμφωνήσουμε ότι το κράτος, με βάση και το άρθρο 101 του Συντάγματος, οφείλει
πριν αποφασίσει το οτιδήποτε να λαμβάνει υπόψη του τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
της κάθε περιοχής, κυρίως όταν μιλάμε για νησιά ή απομονωμένες περιοχές. Η
νησιωτικότητα πρέπει να βρίσκεται στο «λαβόντες υπ' όψιν» των αποφάσεων, άρα
και της συγκεκριμένης. Συνεπώς, παραδεχόμαστε ότι τα νησιά που διαθέτουν
αερολιμένες έχουν όντως ανάγκη συγκεκριμένης πολιτικής (εκτός βέβαια από τα
πολύ μεγάλα, όπως η Ρόδος, η Κέρκυρα και η Κρήτη) προκειμένου να συνδέονται
αεροπορικά κυρίως με την πρωτεύουσα (δυστυχώς, το κράτος παραμένει
αθηνοκεντρικό είτε το θέλουμε είτε όχι) καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου και όχι
μόνο το καλοκαίρι. Η αναγκαιότητα λοιπόν κρατικής παρέμβασης είναι δεδομένη και
αναντίρρητη.
2. Τι είδους όμως θα
πρέπει να είναι η συγκεκριμένη παρέμβαση; Στην εποχή των παχιών αγελάδων, τις
οποίες άπαντες εκθρέψαμε, οι κρατικές επιδοτήσεις για τις
άγονες αεροπορικές γραμμές δίνονταν αδρά και χωρίς πολύ σκέψη. Τω καιρώ εκείνω
έρρεε το κρατικό και ευρωπαϊκό χρήμα και ουδείς μπορούσε να φανταστεί τι θα
επακολουθούσε.
3. Τα Μνημόνια, η
ουσιαστική πτώχευση του κράτους, οι άφρονες πολιτικές, η κατασπατάληση του
δημοσίου χρήματος, η οργιώδης διαφθορά και το ακλόνητο κομματικό κράτος της
Μεταπολίτευσης δημιούργησαν ασφυξία στην κοινωνία, έφεραν την υποτιμητική
διεθνή επιτήρηση και οδήγησαν στη μετανάστευση εκατοντάδες χιλιάδες νέους
Έλληνες. Από την κατάσταση αυτή δεν εξαιρείται και το πλαίσιο επιδοτήσεων των
"αγόνων" γραμμών. Ας μιλήσουμε όμως με στοιχεία. Από την 1η Μαΐου
2012 μέχρι και τις 30 Απριλίου 2016 δόθηκαν συνολικά 157 εκατομμύρια ευρώ στις
επιδοτήσεις των αγόνων αεροπορικών γραμμών, σε συνολικά 28 γραμμές δημόσιας
υπηρεσίας, δηλαδή περίπου 40 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Ανάμεσα στις γραμμές
αυτές υπάρχουν προορισμοί αμιγώς εμπορικοί, που δεν χρειάζονται ούτε ένα ευρώ
επιδότησης για να σταθούν, αλλά και προορισμοί που χωρίς επιδότηση θα βλέπουν
μόνο τα αεροπλάνα που πετούν ψηλά, αφού έχουν εξαιρετικά χαμηλή επιβατική
κίνηση (π.χ. Κάσος, Αστυπάλαια, Καστελόριζο κ.λπ.). Ο διαχωρισμός αυτός δεν
έγινε τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα ο Έλληνας φορολογούμενος να πληρώνει
δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τις επιδοτήσεις συγκεκριμένων γραμμών που άνετα θα
μπορούσαν να εξυπηρετούνται χωρίς επιδότηση σύμφωνα με τα λεγόμενα των ιδίων
των αεροπορικών εταιρειών.
4. Στη διακήρυξη των
"άγονων" γραμμών ουδέποτε αναφέρθηκε η υποχρέωση των αναδόχων
εταιρειών να προβούν σε διαφήμιση των προορισμών προκειμένου αυτοί να
αναπτυχθούν εμπορικά αποκτώντας μεγαλύτερη κίνηση, κάτι που θα συνέφερε και το
κράτος, και τις εταιρείες. Ορισμένοι εκ των αναδόχων επαναπαύθηκαν στις αδρές
επιδοτήσεις και δεν ενδιαφέρθηκαν να διαφημίσουν τις γραμμές, με αποτέλεσμα σε
πολλές περιπτώσεις τα αεροπλάνα να πηγαινοέρχονται κυριολεκτικά άδεια. Όλοι μας
υπήρξαμε επιβάτες σε άδεια αεροπλάνα 70 θέσεων που μετέφεραν 7-8 άτομα,
επιδοτούνταν όμως και για τις 70 θέσεις με βάση τους Κανονισμούς της Ε.Ε. Αυτό
πόσο σωστό είναι; Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα τέτοιων γραμμών και
επίσημα στοιχεία που δεν αμφισβητούνται. Αντίθετα, όταν υπήρξε διαφήμιση και
λογική τιμολογιακή πολιτική, οι προορισμοί εκτινάχθηκαν, όπως έγινε στην
περίπτωση της Σκύρου από τη στιγμή που τη γραμμή ανέλαβε η Aegean.
Και εδώ γεννάται ένα ερώτημα, που
πρέπει να απευθύνουμε κυρίως στους εκπροσώπους του φαύλου παρελθόντος: Θέλουμε
απλά να βλέπουμε τα αεροπλάνα να προσγειώνονται και να απογειώνονται άδεια,
μόνο και μόνο για να λέμε ότι συνδεόμαστε με συγκεκριμένους προορισμούς, ή
πρέπει να επιδιώξουμε συγκεκριμένες στοχεύσεις λαμβάνοντας υπόψη μας τα έτσι κι
αλλιώς αρνητικά δημοσιονομικά δεδομένα; Γιατί ο λαϊκισμός και η εύκολη κριτική
δυστυχώς ανθίζουν στις μέρες μας και κανείς δεν καταλαβαίνει ότι είναι
παραλογισμός να δίνουμε εκατομμύρια ευρώ σε γραμμές που δεν μεταφέρουν παραπάνω
από 50-100 επιβάτες τον χρόνο, την ίδια στιγμή που διαμαρτυρόμαστε για τις
περικοπές των συντάξεων και των μισθών και κατηγορούμε διαρκώς το κράτος για
τις οριζόντιες μειώσεις σε όλους τους τομείς. Σε συγκεκριμένη αεροπορική
γραμμή, το κράτος έδωσε συνολικά 10 εκατομμύρια ευρώ επιδότηση μέσα στα
τελευταία 4 χρόνια, η ανάδοχος εταιρεία δεν διαφήμισε το συγκεκριμένο
δρομολόγιο πουθενά, η μέγιστη ετήσια πληρότητα των επιδοτούμενων θέσεων δεν
υπερέβη το 15% (!) και τώρα ορισμένοι "βγαίνουν στα κάγκελα" υπέρ της
διατήρησης της συγκεκριμένης γραμμής! Αν συνεχίσουμε έτσι, τότε δεν υπάρχει
περίπτωση να ορθοποδήσουμε! Γιατί, με αυτή τη λογική, θα έπρεπε να επιδοτούνται
όχι 28 δρομολόγια, αλλά 150, συνδέοντας όλα τα αεροδρόμια μεταξύ τους, απλά και
μόνο για να λέμε ότι έχουμε αεροπλάνα.
5. Και φτάνουμε σε
ένα άλλο σημείο: την τιμολογιακή πολιτική. Οι ναύλοι των επιδοτούμενων
αεροπορικών γραμμών είναι απίστευτα υψηλοί, κυρίως αν λάβει κανείς υπόψη του τη
μειωμένη τιμή των καυσίμων. Η διαδρομή Αθήνα - Κύθηρα - Αθήνα με επιστροφή
(επιδοτούμενη γραμμή) κοστίζει πάνω από 170 ευρώ, την ίδια στιγμή που η
διαδρομή Θεσσαλονίκη - Κύθηρα - Θεσσαλονίκη, με μη επιδοτούμενα δρομολόγια και
με υπεριδιπλάσιο χρόνο πτήσης, πωλείται ακόμα και 100 ευρώ! Είναι ένας τομέας
στον οποίο το κράτος οφείλει να παρέμβει. Τουλάχιστον οι μόνιμοι κάτοικοι των
νησιών πρέπει να δικαιούνται μειωμένου ναύλου στα επιδοτούμενα αεροπορικά
δρομολόγια.
6. Η διάκριση ανάμεσα
στις τρεις δρομολογιακές περιόδους (χαμηλή, μέση και υψηλή) είναι λανθασμένη
τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την προτεινόμενη συχνότητα δρομολογίων. Ανάγκη
ενίσχυσης υπάρχει στην περίοδο του χειμώνα, οπότε το αεροπλάνο είναι για τα
νησιά το πλέον σταθερό μέσο στην περίπτωση έκτακτου περιστατικού. Οι δυσμενείς
καιρικές συνθήκες και η νομοθεσία που διέπει τα επιβατηγά πλοία (ετήσια
ακινησία 60 ημερών με δικαίωμα παράτασης) οδηγούν συχνά σε ακύρωση δρομολογίων
των πλοίων και σε αναστάτωση των γραμμών. Αντίθετα, τα αεροπορικά δρομολόγια
είναι σταθερά και αποτελούν τη μόνο διέξοδο μετακίνησης των νησιωτών. Οφείλει
λοιπόν το κράτος να ενισχύσει περισσότερο τη χαμηλή περίοδο.
Ας καταλήξουμε λοιπόν σε ορισμένα
χρήσιμα συμπεράσματα:
Οι "άγονοι" προορισμοί (οι
όντως "άγονοι") χρειάζονται επιδότηση για να μπορούν να λειτουργήσουν
ομαλά και προκειμένου οι κάτοικοι των νησιών να μην αισθάνονται πολίτες
δεύτερης κατηγορίας. Η επιδότηση αυτή πρέπει να δίδεται με βάση τις πραγματικές
ανάγκες και όχι χαριστικά, προκειμένου να διατηρούνται γραμμές χαμηλής ή
ανύπαρκτης επιβατικής κίνησης χωρίς σαφές αντίκρισμα.
Οι ανάδοχες αεροπορικές εταιρείες
πρέπει να δεσμευθούν ότι θα διαφημίσουν τους άγονους προορισμούς προκειμένου
στο τέλος των συμβάσεων (2020) να έχουν καταστεί περισσότερο ανταγωνιστικοί από
τα σημερινά δεδομένα. Στόχος των επιδοτήσεων πρέπει να είναι η ενίσχυση των
γραμμών με στόχο τη βελτίωση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους
και όχι απλά η ροή χρημάτων χωρίς αντίκρισμα στο άμεσο μέλλον.
Οι νησιωτικές κοινωνίες πρέπει
άμεσα να ενισχυθούν, ως αντιστάθμισμα στις τεράστιες περικοπές των δρομολογίων
αγόνων γραμμών που έγιναν και είναι πλέον -δυστυχώς- πραγματικότητα. Η ενίσχυση
αυτή πρέπει να είναι ουσιαστική. Τα περιφερειακά αεροδρόμια έχουν μεγάλες
δυνατότητες ανάπτυξης, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι αυτά βρίσκονται σε νησιά
υψηλών δυνατοτήτων και προδιαγραφών που πλέον αποτελούν σταθερό ζητούμενο για
τον τουρίστα του καιρού μας. Για παράδειγμα, το νησί των Κυθήρων τα τελευταία
χρόνια έχει μια σταθερά ανοδική πορεία, γεγονός που οφείλεται στις πολλές
ιδιαιτερότητές του αλλά και στο ότι δεν αναπτύχθηκε άναρχα. Ο τόπος αυτός, που
θα υποστεί όπως και όλα τα νησιά τα αποτελέσματα των αφρόνων επιδοματικών
πολιτικών των τελευταίων ετών, πρέπει να λάβει από την κυβέρνηση συγκεκριμένη
στήριξη προκειμένου να σταθεί στα πόδια του και να μπορέσει να αντισταθμίσει
τις όποιες απώλειες υπάρξουν από τα μειωμένα αεροπορικά δρομολόγια της νέας
περιόδου. Η στήριξη αυτή πρέπει να είναι θεσμική (μόνιμο προσωπικό στους
νησιωτικούς δήμους) και οικονομική, μέσα από τη χρηματοδότηση μεγάλων
επενδύσεων που θα φέρουν θέσεις εργασίας και θα αναπτύξουν τα νησιά με τρόπο
αυτόνομο και βιώσιμο. Και φυσικά, πρέπει άμεσα να επανεξεταστεί το ζήτημα του
μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά. Πρόκειται για απαράδεκτη πολιτική, που εξομοιώνει τους
κατοίκους μειονεκτικών περιοχών, όπως τα μικρά νησιά, με τους υπόλοιπους
Έλληνες, τη στιγμή που αντικειμενικά οι πρώτοι δεν έχουν τις ίδιες δημόσιες
παροχές και ευκαιρίες με τους δεύτερους. Ο ΦΠΑ στα Αντικύθηρα των 22 μόνιμων
κατοίκων είναι ίδιος με την Πλατεία Κολωνακίου. Με ποια λογική άραγε;
Θέτω στη δημόσια
συζήτηση ορισμένες σκέψεις με αφορμή τη νέα προκήρυξη των άγονων αεροπορικών
γραμμών που επηρεάζει αρνητικά όλους τους προορισμούς. Πρόκειται για μια
απόφαση απότοκο των Μνημονίων και της κρίσης αλλά και της αφροσύνης του
μεταπολιτευτικού παρελθόντος, που όλοι οι δήμαρχοι των νησιών παλέψαμε να
ανατρέψουμε, καταφέρνοντας ορισμένες βελτιώσεις σε σχέση με τον αρχικό
σχεδιασμό που ήταν πολύ χειρότερος από την τελική προκήρυξη. Υπήρξε συλλογική
αντίδραση μέσω και της ΚΕΔΕ αλλά και των τοπικών βουλευτών της κάθε περιοχής,
έγινε η μέγιστη δυνατή αντίδραση και κινητοποίηση και τελικά επικράτησε η
κυβερνητική άποψη με ελάχιστες θετικές βελτιώσεις.
Πλέον πρέπει να
ζήσουμε με αυτή την πραγματικότητα και να πείσουμε την κυβέρνηση να δώσει
συγκεκριμένα αντισταθμίσματα στα νησιά, προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες
που θα υπάρξουν από τα μειωμένα δρομολόγια. Εξάλλου, η κυβέρνηση νομοθετεί και
αποφασίζει και όχι οι δήμοι, η γνώμη των οποίων ζητείται συνήθως προσχηματικά.
Έχουμε επεξεργαστεί
συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση των μικρών νησιωτικών δήμων, για τις
οποίες αναμένουμε συγκεκριμένες πολιτικές από την κυβέρνηση. Μέχρι οι
κυβερνώντες να αντιληφθούν ότι Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα, εμείς θα
συνεχίσουμε να είμαστε δυναμικά παρόντες με συγκεκριμένες κοστολογημένες
προτάσεις και επιχειρήματα. Σίγουρα θα επανέλθουμε...
* Ο Στράτος Χαρχαλάκης είναι
δήμαρχος Κυθήρων και Αντικυθήρων
πηγή: avgi.gr
