Δέσποινα
Ζευκιλή
Έχοντας μεγαλώσει ανάμεσα στα
Κύθηρα και την Οξφόρδη η νεαρή εικαστικός δημιουργεί το δικό της Χωριό στη
γκαλερί The Breeder αποτέλεσμα πολλών μηνών Μοναχικότητας. Την πετύχαμε στο
στήσιμο της πρώτης της ατομικής έκθεσης «Solitude and Village» που
εγκαινιάζεται το Σάββατο 28/6 και πήραμε μια πρώτη γεύση.
Μια σειρά κεραμικά κεφάλια,
στερεωμένα σε ασβεστωμένες βάσεις με κεραμικά πλακάκια που μοιάζουν βγαλμένες
από κουζίνα παλιού σπιτιού, σε περικυκλώνουν μπαίνοντας στο ισόγειο της γκαλερί
The Breeder. «Τους αποκαλώ πολεμιστές» μου λέει η Zoë Paul, η οποία μας είχε συστηθεί πριν μερικά χρόνια σε αυτόν τον
ιστότοπο με αφορμή το νεοσύστατο τότε project space Total, «αλλά θα
μπορούσαν να είναι και καθημερινοί άνθρωποι που συναντάς στο δρόμο». «Αλλά ας
αρχίσουμε καλύτερα από το υπόγειο.»
Κατεβαίνοντας κάτω η ατμόσφαιρα
ελαφραίνει. Σε δυο «κουρτίνες» από ακατέργαστες κεραμικές χάντρες που κρέμονται
στο χώρο διακρίνονται οι μορφές από δύο γυναικείες φιγούρες.
«Οι χάντρες που βλέπεις είναι
όλες χειροποίητες. Τις φτιάχνω τους τελευταίους μήνες μαζί με τη
συνεργάτιδά μου, την Άρτεμη. Οι πρώτες από αυτές φτιάχτηκαν στην παραλία της
Παλαιόπολης στα Κύθηρα, μαζεύοντας πηλό από το βράχο και όσο κι αν δουλεύοντας
στην Αθήνα έπρεπε να χρησιμοποιήσω αγοραστό πηλό, θεωρώ ότι κρατάνε κάτι από
εκείνη την ενέργεια. Η ίδια η διαδικασία της δημιουργίας τους έχει μεγάλη
σημασία για μένα. Προϋποθέτει μια επαναλαμβανόμενη κίνηση.
Κάθε κομμάτι του έργου είναι
φορτισμένο από την ενέργεια μηνών δουλειάς, είτε μοναχικής, είτε με παρέα,
αφού δουλεύοντας με την Άρτεμη μοιραστήκαμε πολλά γεύματα και ώρες συζήτησης.
Επίσης, ψήνω τις χάντρες σε ένα αυτοσχέδιο καμίνι στην ταράτσα μου, όπου καίω
ροκανίδια, και συνήθως όταν έρθει η ώρα του ψησίματος καλώ τους φίλους μου για
παρέα, φαγητό ή ποτό.
Για μένα είναι πολύ σημαντικό
να μπορώ να κάνω όλη τη δουλειά μόνη μου σε ένα οικιακό περιβάλλον.
Δεν θεωρώ ότι κάνω κεραμική. Άλλωστε τα έργα δεν έχουν υποστεί χημική αλλαγή,
δεν έχουν ψηθεί σε πολύ υψηλή θερμοκρασία και αν τα βρέξεις θα διαλυθούν. Θα
έλεγα ότι είναι μια πολύ εύθραυστη γλυπτική. Βέβαια, ενώ κρεμασμένα τα έργα
μοιάζουν πολύ εφήμερα στην πραγματικότητα ζυγίζουν 50 κιλά το καθένα. Επειδή
δουλεύονται πάντα στο πάτωμα, κι εγώ κάθε φορά εκπλήσσομαι όταν τα βλέπω πλέον
κρεμασμένα.
Ένα άλλο στοιχείο που με
ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι ότι πρόκειται για μια διαδικασία που επαναλαμβάνεται
μες στους αιώνες και θα συνεχίζεται στο μέλλον. Τα έργα αυτά είναι πέρα από το
χρόνο. Θα μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί εκατοντάδες χρόνια πριν, από την άλλη
όταν τα βλέπεις σήμερα μπορείς να τους αποδώσεις digital χαρακτηριστικά.»
Ένας νεροχύτης από σπασμένα
μωσαϊκά βρίσκεται στη μέση του χώρου και αναθυμιάζει ατμό από
τις σωληνώσεις του ενώ στο πάτο του υπάρχει ένα χρυσό νόμισμα. «Σκέφτομαι να
βάλω μια πεζούλα δίπλα του. Έχοντας περάσει μεγάλο μέρος των παιδικών μου
χρόνων σε ένα χωριό των Κυθήρων, θα ήθελα ο χώρος να έχει κάτι το οικιακό αλλά
και να αποπνέει την ατμόσφαιρα περισυλλογής που υπήρξε κατά τη διαδικασία
δημιουργίας του έργου, να μπορεί να κάτσει κάπου ο επισκέπτης.»
Η Zoë βγάζει από το νεροχύτη και
μου δείχνει το χρυσό νόμισμα που έχει σχεδιάσει. Η μία πλευρά του χρυσού
νομίσματος γράφει ΖωΗ/ΠωΛ, αντικαθιστώντας τον Χριστιανικό Σταυρό Φως/ΖωΗ με το
όνομά της, ενώ το διάτρυτο ωμέγα στην άλλη πλευρά τονίζει την αφθονία και την
ερωτική διάσταση του χρήματος.
«Αυτόν τον καιρό με απασχολούν
πολύ τα χρήματα. Θεωρώ ότι, όπως και το χρέος,
είναι στη βάση των ανθρώπινων
σχέσεων. Με ενδιαφέρει ο χρυσός. Άλλωστε το ότι έπαψαν να συνδέουν τα νομίσματα
με το χρυσό στην Αμερική των ‘70s αποτελεί απαρχή μιας σειράς μετέπειτα
οικονομικών κρίσεων ανά τον κόσμο. Αυτό το νόμισμα πάντως είναι το μόνο έργο
της έκθεσης που υπογράφω!»
Ανεβαίνοντας στον επάνω όροφο
παρατηρούμε καλύτερα τα επτά κεφάλια από ψημένο πηλό. «Μύρισέ τα» μου
λέει η Zoë πλησιάζοντας «Δες τις διαφορές στην υφή τους. Ήθελα πολύ να φτιάξω
κεφάλια. Όταν τα έπλαθα τραγουδούσα ένα αρμένικο τραγούδι και κάποιες φορές
νιώθω ότι θα το ακούσω από το στόμα τους. Έχουν μεγάλη δύναμη. Είναι άχρονα και
άτοπα. Θα μπορούσαν να είναι οποιοιδήποτε. Γι αυτό και ο καθένας που τα βλέπει
θεωρεί ότι αναφέρονται και σε κάτι διαφορετικό.»
Στο πάτωμα μάλλινα νήματα
πλεγμένα σε σκουριασμένες σχάρες βιομηχανικών ψυγείων, περιμένουν να βρουν τη
θέση τους στο χώρο. Δίπλα τους ανοιγμένα παλιά περιοδικά με διαφορετικά μοτίβα
λαϊκής τέχνης. Στην ερώτηση αν ανατρέχει σε σχέδια της ελληνικής παράδοσης η
Zoë απαντά ότι συγκρίνοντας τη συλλογή παλιών κουβερτών της μαμάς της και τα
αφρικανικά μοτίβα (η καταγωγή της είναι από τη Νότια Αφρική ) αντιλήφθηκε τις
συγγένειες ανάμεσα σε διαφορετικά πολιτιστικά μοτίβα – ένας είδος συλλογικής
συνείδησης.
«Δεν τα θεωρώ παραδοσιακά. Θα
μπορούσαν να προέρχονται κι αυτά από οποιαδήποτε εποχή. Να είναι προϊστορικά,
ψηφιακά, απ’ το μέλλον. Τα παλιά μοτίβα μιλούν έμμεσα για πολλά πράγματα, είναι
ένας είδος αλφαβήτου, με πολλούς συμβολισμούς. Η ύφανση είναι ταυτισμένη π.χ.
με τη γυναικεία εργασία, ενώ γίνεται σε μεγάλο βαθμό και από άνδρες. Και για να
γυρίσουμε στα χρήματα, το αλφάβητο και τα νομίσματα εφευρέθηκαν την ίδια εποχή
περίπου…»
Τα απλωμένα λαμπάκια στο πάτωμα
ίσως χρησιμεύσουν ως οδηγός μιας γραμμής πλοήγησης στο χώρο. «Στην καμάρα όπου
ζούσαμε στα Κύθηρα είχα έντονη την αίσθηση του σπηλαίου, τη θερμοκρασία και το
φωτισμό που συνδέονται με αυτό, και κάτι ανάλογο θέλω να δημιουργήσω και στο
χώρο της γκαλερί, όπου η ατμόσφαιρα είναι πολύ διαφορετική. Γενικά πάντα ζω και
δουλεύω σε παλιά σπίτια που έχουν ένα είδος αίσθησης χωριού.»
Μιλώντας για τον τίτλο της
έκθεσης «Solitude and Village» η Zoë εστιάζει στη μοναχικότητα της
διαδικασίας που προηγήθηκε της έκθεσης («Όχι μοναξιά, όμως. Ορισμένες φορές
νιώθεις πολύ περισσότερη μοναξιά ανάμεσα σε άλλους παρά όταν είσαι μόνος». ),
αλλά και της αίσθησης του χωριού που την ακολουθεί σε πολλές εκφράσεις της ζωής
της.
«Η μοναχικότητα είναι ένας χώρος
που χτίζεις για τον εαυτό σου. Είναι επιλογή, ένα είδος περισυλλογής. Όπως αυτή
του βοσκού στο βουνό ή του παπά τηρουμένων των αναλογιών.
Ζώντας στο παρελθόν ανάμεσα
στα Κύθηρα και την Οξφόρδη αντιλήφθηκα τη διαφορά στην αντίληψη του
χρόνου ανάμεσά τους. Και στο χωριό τα πράγματα γίνονται. Με τους δικούς τους
ρυθμούς αλλά γίνονται. Η συζήτηση και ο χρόνος που μοιράζεσαι στο χωριό πάντως
κάνοντας μια δουλειά έχει τη σημασία της. Δεν είναι κατ’ ανάγκη το ένα καλύτερο
ή χειρότερο.
Άλλωστε στην εποχή μας
δημιουργούμε το δικό μας χωριό. Δεν ζούμε πια σε κλειστά χωριά. Το ίντερνετ σε
βοηθά να φτιάξεις το δικό σου χωριό. Δεν πιστεύω στην πρόοδο. Τα βασικά
προβλήματα του ανθρώπου παραμένουν τα ίδια από την εποχή των σπηλαίων ως σήμερα.
Η ιεραρχία, ο αγώνας για δύναμη…»
H Zoe Paul (1987, Λονδίνο )
ζει και εργάζεται στην Αθήνα, ενώ μεγάλωσε μεταξύ των Κυθήρων και της
Οξφόρδης έχοντας καταγωγή από την Νότια Αφρική. Είναι απόφοιτος του Κολλεγίου
Camberwell και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη γλυπτική στο Royal College,
στο Λονδίνο. Στις πρόσφατες εκθέσεις της περιλαμβάνονται οι εξής: Unorthodox
στο Εβραϊκό Μουσείο της Νέας Υόρκης, σε επιμέλεια Jens Hoffman και Kelly
Taxter; The Equilibrists σε οργάνωση New Museum, Νέα Υόρκη και Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, σε
συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη σε επιμέλεια Gary Carrion-Murayari, Helga
Christoffersen και Massimiliano Gioni.
The Breeder, Ιάσονος
45, Αθήνα
Εγκαίνια: Σάββατο 28 Μαΐου 2016,
7-9μμ
Διάρκεια Έκθεσης: 28 Μαΐου - 30
Ιουλίου 2016
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Σάββατο
12-6μμ
210 33 17 527
πηγή: athinorama.gr
