Του Στράτου Χαρχαλάκη
Οι μικροί Δήμοι και κυρίως οι
νησιωτικοί χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης ακριβώς γιατί συνιστούν ιδιαίτερες
γεωγραφικές ενότητες με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από την ηπειρωτική
Χώρα. Οι μικροί νησιωτικοί Δήμοι έχουν να αντιμετωπίσουν σειρά ειδικών
ζητημάτων και προβλημάτων που απαιτούν την ενεργή παρέμβαση της Πολιτείας.
Καλώς ή κακώς ο τρόπος οργάνωσης και συγκρότησης της αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα
είναι συγκεκριμένος και δύσκολα θα αλλάξει. Για να μπορέσουν λοιπόν οι μικροί
νησιωτικοί Δήμοι να πάρουν μερίδιο από την εθνική ανάπτυξη θα πρέπει η νέα
Κυβέρνηση να σκύψει με πολλή προσοχή πάνω στα ειδικά ζητήματα που τους
απασχολούν. Θα αποτελέσει εθνικό κέρδος αν ο νέος Πρωθυπουργός θέσει τα νησιά
στις προτεραιότητές του καθώς έτσι θα αποδείξει αν σκοπεύει να εφαρμόσει μια
πραγματική βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη ή αν οι εξαγγελίες περί περιφερειακού
σχεδιασμού θα είναι μόνο πρόσχημα.
Συγκεκριμένα λοιπόν, η νέα Κυβέρνηση
οφείλει να δει με πολύ προσοχή και κυρίως σε συνεργασία με τους Δημάρχους τις
εξής παραμέτρους νησιωτικής πολιτικής:
1. Συμμετοχή των Δήμων στο νέο ΕΣΠΑ. Οι μικροί νησιωτικοί
Δήμοι έχουν εξαιρετικά περιορισμένες δυνατότητες συμμετοχής στο νέο ΕΣΠΑ,
κυρίως αν δεν έχουν την ενεργό στήριξη της Περιφέρειας που διαχειρίζεται τα
ΠΕΠ. Οι Περιφέρειες που έχουν αρμοδιότητα στα μικρά νησιά (και όσες είναι
ηπειρωτικές με νησιωτικούς Δήμους, όπως π.χ. η Αττική) να δεσμευτούν νομοθετικά
να κατευθύνουν συγκεκριμένο ποσοστό του προϋπολογισμού τους για έργα σε μικρούς
νησιωτικούς Δήμους, προκειμένου να μην εξαρτώνται οι Δήμαρχοι από τη θέληση των
προσώπων, αλλά να καλύπτονται από την ισχύ των νόμων και των θεσμών. Σε
διαφορετική περίπτωση θα συνεχίσουμε να έχουμε Δήμους και Δημάρχους πολλών
ταχυτήτων με αποτέλεσμα το σύνολο σχεδόν του νέου ΕΣΠΑ να κατευθυνθεί στους
μεγάλους Δήμους που έχουν και τρόπο και μέσα απορρόφησης.
2. Κριτήρια μειονεκτικότητας των νησιών. Σε μια προσπάθεια
ενίσχυσης των νησιωτικών κοινωνιών έχουν θεσπιστεί ορισμένα κίνητρα (π.χ.
φορολογικά) για μικρά νησιά με πληθυσμό έως 3.100 κατοίκους. Ποτέ μου δεν
κατάλαβα γιατί μπήκε το όριο αυτό. Ίσως για να συμβαδίζει με τους ευρωπαϊκούς
κανόνες. Πρέπει όμως να αλλάξει και το όριο να αυξηθεί τουλάχιστον στους 5.000
κατοίκους προκειμένου να ωφελούνται περισσότερα νησιά. Στην ίδια κατεύθυνση
πρέπει να ειδωθεί και η αύξηση των φορολογικών κινήτρων (π.χ. μειωμένο ΦΠΑ) και
σε όσα μικρά νησιά σήμερα δεν παρέχεται, αφού πρώτα διασφαλιστεί η συνέχιση
αυτής της παροχής που δυστυχώς κάποιοι τελευταία σκέπτονται να καταργήσουν.
3. Τεχνική αυτονόμηση μικρών Δήμων. Οι περισσότεροι μικροί
νησιωτικοί Δήμοι δεν έχουν δικές τους τεχνικές υπηρεσίες με αποτέλεσμα να
βασίζονται στις πρώην ΤΥΔΚ, τις τεχνικές υπηρεσίες των Περιφερειών, προκειμένου
να συντάσσουν μελέτες και να επιβλέπουν έργα. Αυτό όμως πρέπει κάποια στιγμή να
αλλάξει. Αν θέλουμε πραγματικά ανεξάρτητη αυτοδιοίκηση, το Κράτος οφείλει να
βρει τρόπους τεχνικής αυτονόμησης ακόμα και των πολύ μικρών δήμων. Αυτό μπορεί
να γίνει με τη δημιουργία τεχνικών υπηρεσιών για κάθε 3-4 νησιά ή μέσω της
ΕΕΤΑΑ. Στην ίδια κατεύθυνση τίθεται και ένα ακόμα πολύ σοβαρό θέμα που όμως
αφορά όλους τους Δήμους της Χώρας. Με ποια λογική καλούνται τα πολιτικά όργανα
(Δημοτικό Συμβούλιο, Οικονομική Επιτροπή) να λαμβάνουν τεχνικής φύσεως
αποφάσεις, όπως π.χ. εγκρίσεις πρωτοκόλλων προσωρινής και οριστικής παραλαβής
δημοσίων έργων; Είναι μία διαδικασία που πρέπει άμεσα να αλλάξει. Τα τεχνικά
ζητήματα πρέπει να επιλύονται από τις Τεχνικές Υπηρεσίες και μόνον. Ρόλος του
Δημοτικού Συμβουλίου και του Δημάρχου είναι να προτείνει το είδος των έργων που
θα γίνουν, το αν τα έργα αυτά έγιναν τεχνικά σωστά (ποσότητες, κλίσεις δρόμων
κ.λπ.) είναι θέμα ξεκάθαρα των επιστημόνων και των τεχνικών και στις αποφάσεις
αυτές δεν πρέπει να υπεισέρχονται τα πολιτικά όργανα.
4. Κίνητρα ανάσχεσης πληθυσμιακής συρρίκνωσης. Πολλά μικρά
νησιά πάσχουν από μια εντεινόμενη πληθυσμιακή συρρίκνωση. Απαιτείται εθνικός
σχεδιασμός προκειμένου να υπάρξουν κίνητρα ανάσχεσης της πορείας αυτής. Είναι
ζήτημα εθνικό και εξόχως σημαντικό καθώς αφορά πολλά μικρά νησιά που σε λίγα
χρόνια θα έχουν ερημώσει (π.χ. Αντικύθηρα). Θα μπορούσαν να δοθούν ειδικά
κίνητρα νεανικής επιχειρηματικότητας που θα αναζωογονούσαν τα μικρά νησιά. Στόχος
πρέπει να είναι η υιοθέτηση ενός νέου και βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου που δεν
θα πεθάνει μόλις σταματήσουν οι επιδοτήσεις όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Στην
ίδια λογική μπορούν να υπάρξουν κίνητρα για την αγροτική παραγωγή και τον
πρωτογενή τομέα με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των προϊόντων, την τυποποίησή
τους, την εφαρμογή διαδικασιών ISO και τελικά την προώθησή τους στην αγορά με
σημαντικό οικονομικό όφελος στους παραγωγούς.
5. Συγκοινωνία. Οι πολυετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας
που υπογράφηκαν με τις ανάδοχες ακτοπλοϊκές εταιρείες έδρασαν θετικά στις
νησιωτικές κοινωνίες. Πρέπει να συνεχιστούν και να ενισχυθούν σε όλες τις
άγονες ακτοπλοϊκές γραμμές, ώστε τα νησιά να εξυπηρετούνται τόσο με τοπικές
συνδέσεις, όσο και υπερτοπικά, με την έδρα του Νομού τους.
6. Θεσμοθέτηση πλοίου ασφαλείας. Πολλές φορές παρατηρούμε το
φαινόμενο πολυήμερου ακτοπλοϊκού αποκλεισμού των νησιών εξαιτίας απεργιών ή
άλλων λόγων. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να προβλέπεται η ύπαρξη πλοίου
ασφαλείας προκειμένου να εξυπηρετούνται στο ελάχιστο τα νησιά που δεν έχουν
άλλο μέσο συγκοινωνίας.
7. Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Σημαντικό ζήτημα για όλα τα
νησιά είναι οι υποδομές και οι παροχές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Τα
περισσότερα νησιωτικά περιφερειακά ιατρεία και ΚΥ είναι υποστελεχωμένα με
αποτέλεσμα την όξυνση του αισθήματος ανασφάλειας των ηρωικών ακριτών κατοίκων
τους. Πιστεύω ότι ο θεσμός των αγροτικών ιατρών έκλεισε τον ιστορικό του κύκλο.
Προτείνω να θεσμοθετηθούν μόνιμες οργανικές θέσεις γενικών ιατρών και νοσηλευτών
στα περιφερειακά ιατρεία των νησιών προκειμένου να μην παρατηρούνται φαινόμενα
έλλειψης ιατρών επί μήνες ή και χρόνια. Οι θέσεις αυτές να καλύπτονται με
μόνιμο προσωπικό και έτσι να ενισχύεται και ο πληθυσμός των μικρών νησιών.
8. Στελέχωση νησιωτικών Δήμων. Θέμα μείζον για όλους τους
νησιωτικούς Δήμους είναι η στελέχωσή τους με εξειδικευμένο προσωπικό. Καταρχήν
πρέπει άμεσα να αυξηθεί ο αριθμός ειδικών συμβούλων και συνεργατών των
δημάρχων, καθώς αποτελεί μία εξαιρετικά επιτυχημένη λύση στο ζήτημα της
στελέχωσης των Δήμων. Κυρίως, όμως, η νέα Κυβέρνηση πρέπει να δει πολύ σοβαρά
τα ζητήματα κάλυψης κενών οργανικών θέσεων επιστημονικού αλλά και τεχνικού
προσωπικού καθώς με τις σημερινές περιοριστικές διατάξεις στις προσλήψεις τα χέρια
των Δημάρχων είναι κυριολεκτικά δεμένα. Εκτός αν θέλουμε μια αυτοδιοίκηση όπου
οι Δήμαρχοι θα οδηγούν τα οχήματα, θα συντάσσουν τα έγγραφα, θα εκτελούν χρέη
ταμία, τηλεφωνητή κ.λπ. Γιατί δυστυχώς σήμερα αυτή είναι η κατάσταση.
9. Αυθαιρεσίες Επιτρόπων. Πρέπει επιτέλους να δοθεί ένα
οριστικό τέλος στα καθημερινά φαινόμενα αυθαιρεσίας των Επιτρόπων του
Ελεγκτικού Συνεδρίου που ταλανίζουν τους Δήμους. Η νομοθεσία είναι σαφέστατη. Ο
προληπτικός έλεγχος αφορά στην εξέταση της νομιμότητας και όχι της σκοπιμότητας
της δαπάνης. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να υποδείξει στον Δήμαρχο π.χ. πόσες
πινακίδες ή πόσες αντλίες ή πόσα αναμνηστικά δώρα θα αγοράσει. Η ευθύνη των
Επιτρόπων περιορίζεται στον έλεγχο νομιμότητας της δαπάνης και όχι στο αν αυτή
είναι σκόπιμο να γίνει, αυτό αφορά τον Δήμο και είναι θέμα πολιτικής απόφασης.
Αλλιώς τι στην ευχή ανεξάρτητη αυτοδιοίκηση έχουμε; Τα σχετικά περιστατικά
είναι καθημερινά και αντανακλούν πλήρη άγνοια των Επιτρόπων ακόμα και νομικά
θέματα που γνωρίζει ο καθένας. Πρόσφατα Επίτροπος ρώτησε Δήμαρχο επαρχιακής
πόλης με βάση ποια νομοθεσία έχει εκχωρήσει την υπογραφή ενταλμάτων στον
Αντιδήμαρχο Οικονομικών! Αν είναι δυνατόν!
10. Διαχείριση απορριμμάτων. Αφορά τους πάντες. Απαιτεί
στοχευμένες κινήσεις και περιφερειακό σχεδιασμό. Τα μικρά νησιά πρέπει να
ενισχυθούν για να αποκαταστήσουν τους ΧΑΔΑ και να δημιουργήσουν ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ
σύγχρονων προδιαγραφών.
11. Παράκτια αλιεία – Αστυνόμευση. Η τήρηση των κανόνων της
παράκτιας αλιείας πρέπει να αρχίσει να γίνεται βίωμα. Απαιτείται πλήρης
στελέχωση των λιμενικών και αστυνομικών υπηρεσιών στα νησιά και μετάθεση των
υπηρετούντων λιμενικών και αστυνομικών κάθε 2 χρόνια ώστε να αποφεύγεται η
δημιουργία οικείων σχέσεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Φυσικά τα προβλήματα των
νησιωτικών κοινωνιών είναι πολύ περισσότερα. Πιστεύω ότι η ΚΕΔΕ έχει την
υποχρέωση αλλά και την ισχύ να προωθήσει πολλά από αυτά και να ασχοληθεί επί
του πρακτέου με τους μικρούς Δήμους, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης που οφείλουν
οι Δήμαρχοι να έχουν μεταξύ τους. Αποτελεί πάντως μείζονα ανάγκη, όλα τα
ανωτέρω να τεθούν στο επίκεντρο των αποφάσεων της νέας Κυβέρνησης προκειμένου
οι ακρίτες κάτοικοι των νησιών μας να σταματήσουν να νοιώθουν παιδιά ενός
κατώτερου Θεού και οι Δήμαρχοι των μικρών νησιών να αποκτήσουν επιτέλους το βήμα
που χρειάζονται προκειμένου να προωθήσουν τα ζητήματα των περιοχών τους με μία
ελάχιστη αίσθηση αξιοπρέπειας.
ΣΗΜ Capital.gr: Ο Δήμαρχος Κυθήρων Στράτος Χαρχαλάκης είναι μόλις 33
ετών και ένας από τους 5 νεότερους σε ηλικία Δημάρχους της Χώρας. Εξελέγη για
πρώτη φορά στις 25 Μαΐου με το συντριπτικό ποσοστό του 58%, σε έναν από τους
πιο δύσκολους νησιωτικούς Δήμους της Ελλάδας, το Δήμο Κυθήρων, που περιλαμβάνει
τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα.
Τα Κύθηρα έχουν 3.500 μόνιμους κατοίκους και τα ακριτικά Αντικύθηρα
(όπου βρέθηκε ο περίφημος Μηχανισμός και ο Έφηβος των Αντικυθήρων) μόλις 25!
Δέκα χιλιάδες όμως Κυθήριοι ζουν στην Αττική και πάνω από 70.000 στην μακρινή
Αυστραλία.
πηγή: capital.gr
