Ενδεχόμενος ισχυρός σεισμός νότια
της Κρήτης θα προκαλούσε καταστροφικό τσουνάμι που θα πλημμύριζε τις ακτές σε
βάθος τουλάχιστον πέντε μέτρων, δείχνει μοντέλο που ανέπτυξε ευρωπαϊκή ομάδα με
ελληνική συμμετοχή.
Η περιοχή νότια της Κρήτης είναι
άκρως σεισμογόνος, καθώς το νησί βρίσκεται σχεδόν πάνω στο όριο ανάμεσα στην
αφρικανική και την ευρασιατική τεκτονική πλάκα. Καθώς η πλάκα της Αφρικής
κινείται προς τα βόρεια, βυθίζεται κάτω από την ευρασιατική πλάκα και παραμορφώνει
τον φλοιό της γεννώντας ισχυρούς σεισμούς.
Περίπου το 10% των τσουνάμι που
εκδηλώνονται σε όλο τον πλανήτη αφορούν τη Μεσόγειο, και αυτό συμβαίνει περίπου
μία φορά ανά 100 χρόνια, επισημαίνει η ομάδα του Αχιλλέα Σαμαρά, ερευνητή του
Πανεπιστημίου της Μπολόνια και επικεφαλής της νέας μελέτης.
Ενδεχόμενο νέο συμβάν θα ήταν
άκρως καταστροφικό, καταστοφικά, δεδομένου ότι οι μεσογειακές ακτές φιλοξενούν
σήμερα γύρω στους 130 εκατομμύρια ανθρώπους. Επιπλέον, η μεσογειακή λεκάνη
είναι σχετικά μικρή και τα κύματα θα χρειάζονταν λίγο χρόνο μέχρι να σαρώσουν
τις ακτές, περιορίζοντας έτσο το χρονικό περιθώριο που θα είχε ο πληθυσμός για
να απομακρυνθεί.
Σε συνεργασία με τον Θεοφάνη
Καραμπά του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τη Ρενάτα Αρκέτι του
Πανεπιστημίου της Μπολόνια, ο Σαμαράς ανέπτυξε ένα υπολογιστικό μοντέλο που
προσομοιώνει τη γέννηση και την εξάπλωση τσουνάμι στη Μεσόγειο, βασισμένο σε
δεδομένα για το βάθος της θάλασσας, τις ακτογραμμές και το ανάγλυφο της
περιοχής.
Η μελέτη δημοσιεύεται στο Ocean Science, μια ανοιχτή
επιθεώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών.
«Προσομοιώνουμε το σχηματισμό
τσουνάμι εισάγοντας μετατοπίσεις που προκαλούν σεισμοί είτε στον θαλάσσιο
πυθμένα είτε στην επιφάνεια» εξηγεί ο Σαμαράς σε ανακοίνωση της Ένωσης. «Το
μοντέλο προσομοιώνει στη συνέχεια πώς αυτές οι διαταραχές -τα κύματα του τσουνάμι-
διαδίδονται και μεταμορφώνονται καθώς πλησιάζουν [...] και κατακλύζουν τις
παράκτιες περιοχές».
Η μελέτη προσομοιώνει τσουνάμι
από σεισμούς έντασης περίπου 7,0 βαθμών έξω από τις ακτές της ανατολικής
Σικελίας και της νοτιοδυτικής Κρήτης. Και στις δύο περιπτώσεις τα κύματα θα
πλημμύριζαν παράκτιες περιοχές περίπου μέχρι το υψόμετρο των πέντε μέτρων από
την επιφάνεια της θάλασσας. Οι επιπτώσεις θα ήταν χειρότερες για το νησί της
Κρήτης, με το νερό να καλύπτει χερσαία έκταση 3,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Ο Σαμαράς τονίζει πάντως ότι οι
σεισμοί και τα τσουνάμι της μελέτης δεν είναι ακραία ισχυρά: «Παρόλο που τα
τσουνάμι που προσομοιώσαμε δεν είναι μικρά, υπάρχει καταγεγραμμένη ιστορία
σημαντικά ισχυρότερων γεγονότων» επισημαίνει.
Για παράδειγμα, ένα σμήνος
σεισμών που χτύπησε έξω από την Κρήτη το 365 μ.Χ., με μέγεθος μέχρι 8,5 βαθμών,
προκάλεσε τσουνάμι που κατέστρεψε ολόκληρες πόλεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και
την Αίγυπτο -μόνο στην πόλη της Αλεξάνδρειας, οι νεκροί εκτιμώνται γύρω στις
5.000.
Πιο πρόσφατα, το 1908, σεισμός
μεγέθους περίπου 7,0 βαθμών εκδηλώθηκε στη Μεσίνα της Ιταλίας, προκαλώντας
τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες. Οι μαρτυρίες μιλούν για κύματα με ύψος άνω των
10 μέτρων.
Πιο γνωστό όμως είναι το τσουνάμι
από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης γύρω τον 16ο αιώνα π.Χ, μια από
τις ισχυρότερες εκρήξεις στην ιστορία της ανθρωπότητας, η οποία προκάλεσε
τσουνάμι στο οποίο αποδίδεται η καταστροφή
του Μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη.
«Οι προσομοιώσεις μας θα
μπορούσαν να βοηθήσουν τις αρχές και του διαμορφωτές πολιτικών να δημιουργήσουν
μια λεπτομερή βάση δεδομένων για σενάρια εκδήλωσης τσουνάμι στην Μεσόγειο»
καταλήγει η ανακοίνωση των ερευνητών.
Βαγγέλης Πρατικάκης
