Ο Υπουργός Πολιτισμού και
Αθλητισμού κ. Κων/νος Τασούλας δέχτηκε σήμερα στο γραφείο του την ομάδα των
αρχαιολόγων της ερευνητικής ομάδας του Ναυαγίου των Αντικυθήρων, την οποία
συνεχάρη για την επιτυχή ολοκλήρωση της φετινής αποστολής. Παρευρέθησαν από
πλευράς Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων η Προϊσταμένη της Δρ Αγγελική Σίμωσι και
οι αρχαιολόγοι της ΕΕΑ Δρ Θ. Θεοδούλου και Δρ Δ. Κουρκουμέλης καθώς και οι Δρ
Brendan Foley από πλευράς Woods Hole, καθώς και ο κ. Αλέξανδρος Τούρτας
απόφοιτος ναυτικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Southampton. Παρών ήταν
και ο Δρ Γ. Μπιτσάκης της ομάδας μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ο
οποίος βοήθησε στην οργάνωσης της έρευνας.
Ο κ.Τασούλας εξήρε την
επιστημονική σημασία της αποστολής καθώς και την άριστη συνεργασία δημόσιου και
ιδιωτικού τομέα που χρηματοδότησε το πρόγραμμα, την οποία χαρακτήρισε
υποδειγματική, ευχαριστώντας τους χορηγούς.
Η έρευνα της ΕΕΑ, υποστηριζόμενης
από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole, η οποία διήρκεσε από τις 15
Σεπτεμβρίου μέχρι τις 7 Οκτωβρίου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία παρά τις δυσχέρειες
από τους έντονους βόρειους ανέμους, στην περιοχή του γνωστού Ναυαγίου των
Αντικυθήρων. Από το ναυάγιο ανελκύστηκαν το 1900 από Συμαίους σφουγγαράδες, πλήθος
μαρμάρινων και χάλκινων αγαλμάτων και ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων.
Στη διάρκεια της έρευνας
πραγματοποιήθηκε η ακριβής τοπογραφική αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου και
δημιουργήθηκε τρισδιάστατο μοντέλο της βυθομετρικής και φωτογραφικής απεικόνισης.
Οι εν λόγω απεικονίσεις
εντάχθηκαν σε γεωπληροφοριακό σύστημα (GIS) στο οποίο τοποθετούνται τα κατά το
δυνατόν γνωστά δεδομένα της ανέλκυσης του 1900, καθώς και τα στοιχεία της
έρευνας του 1976 που διεξήγαγε το τότε ΥΠΠΕ, με επόπτη τον αρχαιολόγο Λ.
Κολώνα, σε συνεργασία με τον πλοίαρχο Cousteau, το πλήρωμα του Καλυψώ και
έλληνες εθελοντές. Ταυτόχρονα, τοποθετούνται τα στοιχεία της φετινής
διερεύνησης, τα οποία περιλαμβάνουν: στόχους έντονου σήματος που προέρχονται
από συστηματική επισκόπηση του βυθού της περιοχής με ανιχνευτές μετάλλων,
προκειμένου να εξακριβωθεί η έκταση της διασποράς του ναυαγίου και επιφανειακά
ευρήματα.
Ως αποτέλεσμα προέκυψε ο
εντοπισμός και τελικά η ανέλκυση χάλκινου συμπαγούς δόρατος με σαυρωτήρα, το
οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα. Από το ίδιο σημείο
εντοπίστηκε και ανελκύστηκε χάλκινος δακτύλιος, προσαρμοσμένος σε χάλκινο
καρφί, ο οποίος σώζει στο στέλεχός του συσσωμάτωμα, το οποίο ενδέχεται να
περιλαμβάνει ξύλο του ίδιου, του πλοίου όπου ήταν προσηλωμένος. Ανελκύστηκε
επίσης δειγματοληπτικά μικρό τμήμα φύλλου μολύβδου, το οποίο προέρχεται από τη
μολύβδινη επένδυση των υφάλων του αρχαίου σκάφους. Τέλος από το χώρο του
ναυαγίου, ανελκύστηκε ο μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε
εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας
δακτύλιος και μία χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν
ακέραιη λάγυνος.
Τα νέα δεδομένα αποσαφηνίζουν την
εικόνα του ναυαγίου και τη διάταξή του στο χώρο.
Αντίστοιχα, η άμεση γειτνίαση με
δεύτερη θέση, όπου εντοπίζονται τόσο συστάδες αμφορέων όσο και στοιχεία από την
δομή και την εξάρτηση του σκάφους, δημιουργεί νέα επιστημονικά ερωτήματα για το
κατά πόσον η θέση αποτελεί συνέχεια της πρώτης ή τα κατάλοιπα ενός δεύτερου ναυαγίου.
Το ρομποτικό σκάφανδρο Exosuit,
το οποίο είχε προγραμματιστεί να βοηθήσει τις έρευνες, κατέστη δυνατόν να
πραγματοποιήσει μόνο δοκιμαστικές καταδύσεις για μία ημέρα, εξαιτίας των
δύσκολων καιρικών συνθηκών. Εν τούτοις, η σαφέστερη εικόνα του χώρου του
ναυαγίου και η δοκιμή νέων τεχνικών κατάδυσης και τεχνικών μέσων κάνει εφικτό
και απαραίτητο τον προγραμματισμό του επόμενου ερευνητικού βήματος της
συστηματικής ανασκαφής του χώρου.
Η έρευνα διεξάγεται υπό τη
διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Α. Σίμωσι, με
επιστημονικούς υπευθύνους του αρχαιολόγους Θ. Θεοδούλου και Δ. Κουρκουμέλη από
πλευράς ΕΕΑ και Β. Foley από πλευράς Woods Hole. Την ερευνητική ομάδα αποτελούν
επιπλέον ο αρχαιολόγος Α. Τούρτας, έλληνες και ξένοι δύτες και τεχνικοί δύτες
(M. Τζεφρόνης, Λ. Μερσενιέ της ΕΕΑ, Ε. Ο’Brian, P. Short, Α. Σωτηρίου), οι
τεχνικοί (J. Clark, M. Lombardi, S. Faszcza, R. Lacoss), οι φωτογράφοι (B.
Seymour, J. Fardoulis), οι κινηματογραφιστές (E. Kovacs, M. Τσιμπερόπουλος), η
συντηρήτρια K. Giangrande, κ.ά. Την έρευνα υποστήριξε, επιπλέον, το Πολεμικό
Ναυτικό με δύτες της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών και διαθέτοντας την
τορπιλλοθέτιδα «Θέτις», η οποία λειτούργησε ως βάση επιχειρήσεων για το
ρομποτικό καταδυτικό σκάφανδρο Exosuit.
Η αποτύπωση έγινε από
εξειδικευμένη ομάδα του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ (O. Pizzaro, S. Williams, C.
Lees) με τη χρήση του αυτόνομου υποβρύχιου οχήματος Sirius. Σημαντική ήταν
τέλος η υποστήριξη των πληρωμάτων των ερευνητικών σκαφών (Δ. Δράκος, Θ.
Χρονόπουλος, Κ. Κωτούλας,) και του σκάφους «Γλάρος» που διέθεσε το Ίδρυμα
Λασκαρίδη με τον καπετάνιο Νικόλαο Μιχαηλίδη και το πλήρωμά του, του Δρ. Γ.
Μπιτσάκη, μέλους της ομάδας μελέτης του μηχανισμού που υποστήριξε οργανωτικά
την έρευνα και της κ. Καλλιόπης Αντωνιάδου, η οποία ανέλαβε τη διατροφή της
πολυπληθούς ομάδας.
Η χρηματοδότηση της έρευνας έγινε
από πόρους που εξασφάλισε το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole και η μη
Κερδοσκοπική Εταιρεία Αργώ, η οποία ιδρύθηκε για την υποστήριξη της έρευνας.
Χορηγίες για την έρευνα διέθεσαν η ελβετική εταιρεία Hublot, η ΟΤΕ-COSMOTE, το
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, η JF White Constructing Co., το Swordspoint
Foundation, το Costa Navarino, οι οικογένειες James H. Orr, Michael Dubno and
Loren Blackford, Richard and Laetitia Garriott de Cayeux και το Ίδρυμα Εγχωρίου
Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων.
Ευχαριστίες οφείλονται, τέλος,
στο Δήμο Κυθήρων και στους κατοίκους των Αντικυθήρων, οι οποίοι υποδέχτηκαν με
θέρμη και στάθηκαν αρωγοί καθ΄ όλη τη διάρκεια της έρευνας.
Σε όλους Έλληνες και ξένους
συντελεστές και χορηγούς της έρευνας το ΥΠΠΟΑ εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες
του και προκρίνει τη συνέχιση τη προσπάθειας, την οποία προτίθεται να
υποστηρίξει με κάθε δυνατό τρόπο.
Δείτε στιγμιότυπα της έρευνας στη
διεύθυνση: http://antikythera.whoi.edu και
http://www.youtube.com/user/antikythera2012
