Η γιορτή της Μυρτιδιώτισσας

Από την Ελένη Χάρου

Στις 24 Σεπτεμβρίου, 40 ημέρες από την Κοίμηση της Θεοτόκου, οι Κυθήριοι γιορτάζουν την Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα, η Εικόνα της οποίας, σαν το πολυτιμότερο παλλάδιο λατρείας του Κυθηραϊκού λαού, φυλάσσεται στο Προσκύνημα των Μυρτιδίων στα Κύθηρα. Η Εικόνα, που είναι αρχαιοτάτη, βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια περιοχή κατάφυτη από μυρτιές κοντά στα δυτικά παράλια των Κυθήρων κατά μία εκδοχή περί το 1400. Εις το σημείο της εύρεσης ο ταπεινός βοσκός ανήγειρε ένα μικρό ναϊσκο, ο οποίος έγινε σιγά σιγά παγκυθηραϊκό προσκύνημα και καθιερώθηκε να γιορτάζει στα 40. Αργότερα ο αρχικός ναός διευρύνθηκε και γύρω χτίστηκαν καταλύματα για τη φιλοξενία των προσκυνητών. Επί Βενετοκρατίας το προσκύνημα επανειλημμένα υπέστη επιδρομές πειρατών, έτσι οι Βενετικές αρχές κατά το 17ο αι. μετέφεραν την Εικόνα στο φρούριο, στον Καθολικό ναό της Παναγίας των Λατίνων, όπου παρέμεινε μέχρι το 1842, οπότε επέστρεψε πανηγυρικά στο προσκύνημά της. Τότε άρχισαν τα μεγάλα έργα των Μυρτιδίων με τη συνδρομή των απανταχού Κυθηρίων. Επί Βενετοκρατίας και αργότερα επί Αγγλοκρατίας ο ηγούμενος των Μυρτιδίων διοριζόταν με απόφαση των πολιτικών αρχών. Τα 1838 η Γερουσία της Ιονίου Πολιτείας με τη σύμφωνη γνώμη των αρχών των Κυθήρων παρεχώρησε το προσκύνημα των Μυρτιδίων στον ιερομόναχο Αγαθάγγελο Καλλίγερο που είχε αποφοιτήσει από την Ιόνιο Ακαδημία. Ο Αγαθάγγελος συνέλαβε το μεγαλεπήβολο έργο της ανίδρυσης νέου ναού και της διενέργειας εράνων στους Κυθηρίους της Μ. Ασίας, της Αιγύπτου κ.α. Ο περίφημος Τηνιακός ναοδόμος Ζαχαρίας Φιλιππότης σχεδίασε και κατασκεύασε το νέο ναό πάνω από τον αρχικό. Γύρω γύρω δημιουργήθηκε συγκρότημα για την άνετη διακίνηση και παραμονή των προσκυνητών. Το μαρμάρινο τέμπλο που προοριζόταν για τον πατριαρχικό ναό της Αλεξανδρείας, έργο του Τηνίου Βαρούτη, ήρθε στα Κύθηρα το 1856, δωρεά του Κυθήριου ευεργέτη Νικήτα Τζάννε, γνωστού από το Τζάννειο νοσοκομείο για τους Κυθήριους στον Πειραιά. Το 1888 ανηγέρθη το καλλιτεχνικότατο καμπαναριό έργο του Κυθήριου καλλιτέχνη Νικολάου Φατσέα-Φουριάρη. Σήμερα οι όπου γης Κυθήριοι γιορτάζουν τη Μυρτιδιώτισσα στις 24 Σεπτεμβρίου από το Μπρίσμπαν της Αυστραλίας, μέχρι το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Αμερική, τη Μητρόπολη των Αθηνών, την Κυθηρούπολη του Αλίμου, τη Θεσσαλονίκη, τη Ζάκυνθο, την Αμαλιάδα, την Πύλο, την Κρήτη, και σε πάρα πολλά νησιά και ηπειρωτικά μέρη. Και βέβαια στην αγία Φωτεινή της Σμύρνης η ανθούσα Κυθηραϊκή παροικία κάποτε γιόρταζε πανηγυρικά τη Μυρτιδιώτισσα κάθε χρόνο με μυρτιές και άρτους που πήγαιναν από τα Κύθηρα με τα Αυστριακά καράβια.

Το συγκρότημα των Μυρτιδίων κοντά στη θάλασσα του Ιόνιου

Η Εικόνα της Μυρτιδιώτισσας στην κρύπτη της στον τόπο της Ευρέσεως

Χάρτινη λιθογραφία του 1856 με την εικόνα της Μυρτιδιώτισσας 

και γύρω μικρές εικόνες από το προσκύνημα και κάποια θαύματα