Θεία Λειτουργία καί Ἀρχιερατικόν Μνημόσυνον στά Ἀντικύθηρα, 18/8/2013

Τήν ἐπαύριον τῆς μεγάλης ἑορτῆς τοῦ πολιούχου τῶν Ἀντικυθήρων Ἁγ. Μύρωνος, τελέστηκε λαμπρή Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία στόν Ἱ. Ναό Ἁγ. Χαραλάμπους Ποταμοῦ Ἀντικυθήρων, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβ/του Μητροπολίτου Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων κ. Σεραφείμ. Ὁ Σεβασμιώτατος ἐπέλεξε νά παραμείνει στό νησί καί νά ἱερουργήσει καί στόν ὄμορφο αὐτό ναό πού πρόσφατα ἀνακαινίστηκε καί στόν ὁποῖο λειτούργησε καί κατά τήν πανήγυρη τοῦ Ἁγ. Χαραλάμπους τόν περασμένο Φεβρουάριο. Μαζί μέ τόν Σεβασμιώτατο συλλειτούργησε καί ὁ Ἱερεύς τῶν Ἀντικυθήρων π. Ἀντώνιος καί ὁ π.Ἰωάννης Γολεμάτης ἀπό τά Κύθηρα.

Πρό τοῦ πέρατος τῆς Θείας Λειτουργίας τελέστηκε τό Ἀρχιερατικόν Μνημόσυνον τοῦ ἀειμνήστου Ἱερέως των Ἀντικυθήρων π.Φραγκίσκου Χαρχαλάκη πού ἱεράτευσε στό νησί ἀπό τό 1927 μέχρι τό 1973 ὁπότε καί ἐκοιμήθη. Ὁ Σεβασμιώτατος τίμησε τόν «παπᾶ - Φραγκιᾶ» μέ τήν τέλεση τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Μνημοσύνου ἀλλά καί μέ μία ἄκρως συγκινητική ὁμιλία πού ἀνακάλεσε στούς Ἀντικυθηρίους μνῆμες καί θύμησες τοῦ παρελθόντος, ὅταν ὁ π. Φραγκίσκος ἱεράτευε στό νησί τό ὁποῖο ἔσφυζε ἀπό ζωή (400-500 μόνιμοι κάτοικοι) παρά τίς δυσχέρειες ἐκείνων τῶν χρόνων. Ἐπίσης, γιά τόν π. Φραγκίσκο μίλησε καί ὁ Ἀντικυθήριος ἰατρός Dr. Διονύσιος Γαλανάκης, ἐκ τῶν κορυφαίων αἱματολόγων στό νοσοκομεῖο STONYBROOK τῆς Νέας Υόρκης, πού πρίν μεταναστεύσει ἀπό τά Ἀντικύθηρα γιά τίς Ἡ.Π.Α. στή δεκαετία τοῦ 1950, ἔλαβε τά νάματα τῆς πίστης καί τῆς εὐσεβείας διακονώντας στό Ἱερό καί τό Ἀναλόγιο μέ τόν ἀείμνηστο π. Φραγκίσκο. Ὁ κ. Γαλανάκης ἀνέφερε ὅτι ὁ π.Φραγκίσκος δίδασκε τούς νέους νά ἐφαρμόζουν τό ἑξῆς τρίπτυχο στή ζωή τους: ἀγάπη, στοργή, φιλανθρωπία. 

     

     Στή Θεία Λειτουργία καί τό Ἱερό Μνημόσυνο ἔψαλλε μελωδικότατα ὁ Πρωτοψάλτης κ.Ἰωάννης Τσούνης μέ τήν ἱεροψαλτική συνοδεία του. Στό τέλος μοιράστηκε ἀναμνηστική φωτογραφία τοῦ ἀειμνήστου Ἱερέως σέ ὅλο τό ἐκκλησίασμα καί προσφέρθηκε καφές ἀπό τούς συγγενεῖς τοῦ π. Φραγκίσκου (ἐγγόνια καί δισέγγονα). 

         

 Ὁ π. Φραγκίσκος Χαρχαλάκης γεννήθηκε τό 1880 στά Ἀντικύθηρα καί ἔλαβε τόν πρῶτο καί δεύτερο βαθμό τῆς Ἱερωσύνης ἀπό τά Τίμια Χέρια τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων κ.Δωροθέου Κοτταρᾶ (μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος) τόν Φεβρουάριο τοῦ 1927 στόν Ἱ. Ν. Ἁγίας Ἄννης στή Χώρα Κυθήρων. Ὑπῆρξε ὑποδειγματικός στήν ἐπιτέλεση τῶν ἱερατικῶν του καθηκόντων, καλλιφωνότατος καί ἄριστος γνώστης τοῦ τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τῆς Ὑμνολογίας ὁλοκλήρου τοῦ ἔτους, τήν ὁποία ἤξερε ἀπό στήθους. Κατέλιπε φήμη εὐσεβεστάτου καί ταπεινοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός, ἀγαθοῦ λευΐτου, μέ μεγάλο κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο τό ὁποῖο ἀκόμα παραμένει ἐν πολλοῖς ἄγνωστο στό νησί καθώς ὁ ἴδιος δέν δημοσιοποιοῦσε τίς ἀγαθοεργίες πού ἔπραττε.

          Μία χαρακτηριστική ἀναφορά γιά τόν π. Φραγκίσκο Χαρχαλάκη ἔγραψε ὁ ἐξόριστος στά Ἀντικύθηρα Ἰατρός Ἀντώνιος Φλούντζης κατά τή  δεκαετία τοῦ 1950. Στό καταπληκτικό βιβλίο - χρονικογράφημά του σχετικά μέ τήν πολυετῆ ἐξορία τοῦ στό νησί μέ τίτλο «Στό Στρατόπεδο Ὑγειονομικῶν Ἀντικυθήρων καί στήν Τρίπολη 1955-1962» (εκδ. Φιλιππότη, Ἀθήνα, 1988), ἀναφέρει γιά τόν παπᾶ - Φραγκιᾶ: «Τό σῆμα στά Ἀντικύθηρα ἦρθε στίς 9 Ἰούλη 1956 καί ὁ Σταθμάρχης μᾶς εἰδοποίησε ὅτι ἔχουμε μηνιαία ἄδεια καί μποροῦμε νά φύγουμε [...]. Ἐκεῖνο πού μᾶς συγκίνησε ἰδιαίτερα ἦταν ἡ συμπεριφορά τοῦ παπᾶ-Φραγκιᾶ Χαρχαλάκη. Ἦρθε νωρίς ἀπό 2 χιλιόμετρα μακριά γιά νά μᾶς αποχαιρετήσει. Κι αὐτός ὁ σεβάσμιος γέροντας, πάνω ἀπό 80 χρονῶν, τήν ὥρα πού ξεκινούσαμε ἅρπαξε ἕναν μεγάλο μπόγο μέ κουβέρτες καί ἤθελε νά τόν κατεβάσει στήν προβλήτα. «Ὄχι παπᾶ μου» τοῦ εἶπα. «Σέ εὐχαριστοῦμε πολύ. Μᾶς συγκινεῖ πάρα πολύ ἡ χειρονομία σου καί ἡ ἀγάπη πού μᾶς δείχνεις, ἀλλά ὑπάρχουν τόσοι ἄλλοι γιά τή  δουλειά αὐτή». Τόν ἀγκάλιασα καί τόν φίλησα. Ὁ παπᾶς ὅμως ἐπέμενε. Καί γιά νά δώσω μία διέξοδο, νά πάρει κάτι γιά νά κατεβάσει κι αὐτός, τοῦ ἔδωσα τήν τσάντα μου. «Ὁρίστε πάρτε την τσάντα, τοῦ εἶπα». 

Παρακάτω ἀκολουθεῖ μαρτυρία γιά τόν π. Φραγκίσκο, ἀπό τόν ἐγγονό τοῦ Ἐμμανουήλ Γ. Χαρχαλάκη: 

Ἀπό τή  ζωή τοῦ παπᾶ - Φραγκιᾶ, ἀπό ὅσα ἐγώ εἶδα καί ἔζησα.

Ἀπέκτησαν μαζί μέ τήν παπαδιά τοῦ 8 παιδιά (4 ἀγόρια καί 4 κορίτσια), ἐκ των ὁποίων τά 4 πέθαναν σέ πολύ νεαρή ἡλικία. Ὁ παπᾶ - Φραγκιάς ἦταν πολύ καλός ἄνθρωπος καί πολύ ἐργατικός, καί σάν λαϊκός καί μετέπειτα σάν Ἱερεύς ἦταν πολύ καλόκαρδος πάντα μέ τό γέλιο τοῦ καί ἀστεῖο του. Σάν Ἱερέας προσπαθοῦσε πάντα νά προσελκύσει τούς ἀνθρώπους στήν Ἐκκλησία. Οἱ γραμματικές τοῦ γνώσεις δέν ἦταν πολλές, πῆγε μόνο μέχρι τήν τετάρτη Δημοτικοῦ, ἄλλοτε ἕνα μήνα τό χρόνο, ἄλλοτε 3 μῆνες τό χρόνο, μιᾶς καί τότε τά πράγματα ἦταν πολύ δύσκολα. Ὡς λαϊκός κλήθηκε νά πολεμήσει στούς Βαλκανικούς Πολέμους τοῦ 1912-13 καί ἀπολύθηκε μέ τό νόμο των τεσσάρων παιδιῶν ὅταν γεννήθηκε τό τέταρτο παιδί του. 

Ὡς λαϊκός ἦταν πολύ μερακλῆς καί ἄνθρωπος τῆς παρέας, πολύ κοινωνικός καί ἀγαπητός σέ ὅλο τό νησί. Γλεντοῦσε, τραγουδοῦσε καί ἔπαιζε λύρα. Ἀκόμα καί ὡς Ἱερεύς, ἦταν ὁ πρῶτος πάντα πού ἄνοιγε τό χορό στό πανηγύρι τοῦ Ἁγίου Μύρωνος, πάντα μετά τή  Θεία Λειτουργία καί ποτέ ἀπό βραδύς. 

Βοηθοῦσε φτωχούς ἀνθρώπους, πιό φτωχούς ἀπό κείνον. Χωρίς νά τό γνωρίζει κανένας διπλανός του, οὔτε ἀκόμα καί τό σπίτι του, προσέφερε σέ φτωχούς κατοίκους τοῦ νησιοῦ  τό πρόσφορο, τόν ἄρτο, τό κρασί καί τό λάδι πού περίσσευε ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἐφάρμοζε κατά γράμμα αὐτό πού λέει ὁ ὕμνος «μή ἐπιγνῶτο ἡ ἀριστερά τῆς δεξιᾶς τό ἔργον». Πολλές φορές στεροῦνταν ὁ ἴδιος τό ψωμί ἤ τό κρασί γιά νά τό προσφέρει κρυφά στόν διπλανό του (τότε τά Ἀντικύθηρα εἶχαν πάνω ἀπό 400 - 500 κατοίκους).

Στήν ἱεροσύνη του ὑπῆρξε ὑποδειγματικός καί μιμοῦνταν τόν προστάτη τοῦ Ἅγιο Μύρωνα πού ἦταν «ἱερεύς ἐννομώτατος». Ἦταν καλλιφωνότατος καί βροντόφωνος καί ἐπιτελοῦσε πάντοτε σωστά καί κατά τήν τάξη τή  Θεία Λειτουργία καί ὅλες τίς Ἀκολουθίες.  Ἦταν ὅμως ἀρκετά αὐστηρός στά τῆς Θείας Λατρείας. Παρά τά λίγα γράμματα πού γνώριζε, εἶχε καταφέρει νά καλλιεργηθεῖ καί νά μάθει ἀπό μόνος του πολλά περισσότερα καί νά διαβάσει πολλά ἱερατικά καί θεολογικά βιβλία. Ἡ βαθειά φιλία του μέ τόν ἀείμνηστο Ἱερέα τῶν Κυθήρων π.Σταῦρο Χάρο ἦταν καταλυτικῆς σημασίας γιά τήν προσωπική του παίδευση. Ὁ πατήρ Σταῦρος ἀγαποῦσε βαθύτατα τόν παπᾶ Φραγκιᾶ καί κάθε χρόνο ἐρχόταν στό νησί τοῦ Ἁγ. Μύρωνος γιά νά συλλειτουργήσουν καί νά συνεορτάσουν. Ἡ φιλία τους καί ἡ πνευματική τους σχέση ἦταν ὑποδειγματική. Ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς πάντα στό τέλος τῆς Λειτουργίας ἐξηγοῦσε μέ λίγα καί κατανοητά λόγια τό νόημα τοῦ Εὐαγγελίου τῆς ἡμέρας ἀλλά ταυτόχρονα συμβούλευε τούς ἐνορῖτες του γιά διάφορα καθημερινά καί προσωπικά προβλήματα πού ἀντιμετώπιζαν. 

Πάντα ὅταν τελοῦσε Ἱερά Μυστήρια ἔβγαζε κήρυγμα. Στήν ἐξόδιο ἀκολουθία πάντα μέ τά μάτια του βουρκωμένα καί κλαίγοντας μιλοῦσε γιά τόν ἐνορίτη, τό χωριανό, τό φίλο του πού προέπεμπε καί γνωρίζω καλά ὅτι πάντα στήν Προσκομιδή μνημόνευε ὅλους τούς φίλους, συντοπῖτες καί ἐνορῖτες του πού εἶχαν ἀποβιώσει. Γι' αὐτό πήγαινε στό Ναό μέ τό γαϊδουράκι του πολύ πρίν τίς 6 τό πρωί καί τελοῦσε μόνος του τό Μεσονυκτικό τῶν Κυριακῶν. Τό σωστό Μυστήριο ἦταν προτεραιότητά του. Ἔβγαζε λόγο μέσα ἀπό τήν καρδιά του καί συμβούλευε κατάλληλα εἴτε τούς νεόνυμφους, εἴτε τούς γονεῖς τῶν παιδιῶν καί τούς ἀναδόχους τους. Ὅταν μίλαγε ἐπικρατοῦσε πολλή ἡσυχία καί ὅλοι τόν ἄκουγαν μέ προσοχή. Τούς γάμους τούς ἔκαναν τότε συνήθως στό σπίτι τῆς νύφης. Πάντα μετά τό Μυστήριο καί ἀφοῦ εἶχε συμβουλεύσει τούς νεόνυμφους, ἄνοιγε πρῶτος τό γαμήλιο χορό καί χόρευε ὁ ἴδιος τό ἀντρόγυνο, κάτι πού οἱ νεόνυμφοι τότε θεωροῦσαν μεγάλη εὐλογία στήν ἀρχή τῆς νέας τους ζωῆς, ἐνῶ ποτέ δέν παρέλειπε νά πεῖ καί τά ὡραῖα, πηγαία καί κυρίως ἁγνά ἀστεῖα του. 

Ἄν ὑπῆρχε ἀνάγκη νά βαφτιστεῖ κάποιο παιδί (λόγω ὑγείας) πήγαινε πάντοτε ἀμέσως μέ μεγάλη προθυμία καί πρότεινε πάντα νά βοηθήσει ὅπως μποροῦσε. Πάντα πήγαινε ἀφιλοκερδῶς καί ὅταν τόν καλοῦσαν γιά μυστήρια, εὐχέλαια, ἁγιασμούς κ.λπ. στά σπίτια ἤ στούς στάβλους γιά τά ζῶα (στή γιορτή τοῦ Ἁγ. Μοδέστου) πήγαινε πάντοτε μέ τό χαμόγελο στά χείλη καί εὐχόταν ὑγεία σέ ὅλους. 

Στόν Μικρό καί Μεγάλο Ἁγιασμό τῶν Θεοφανείων πάντα κατά τό τοπικό ἔθιμο, ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς ἀφιλοκερδῶς ἔτρεχε σέ ὅλο τό νησί γιά νά «φωτίσει» ὅλα τά σπίτια καί ὅλους τούς κατοίκους. Τή  μία μέρα στήν πάνω ἐνορία (Ἁγ. Μύρωνος) καί τήν δεύτερη μέρα στήν κάτω (Ἁγ. Χαραλάμπους), ἐνῶ πήγαινε μέ τό γαϊδουράκι του ἀκόμα καί στόν Φάρο τοῦ νησιοῦ πού τότε ὑπηρετοῦσαν οἱ φαροφύλακες, μία διαδρομή πολλῶν ὡρῶν γιά νά τούς ἁγιάσει. Πήγαινε μέχρι καί στίς στάνες καί τούς σταύλους τῶν ζώων καί στά μελίσσια πού πάντα θεωροῦσε εὐλογημένα. Δέν ἦταν λίγες οἱ φορές πού λόγῳ τῆς  βροχῆς γύριζε τή  νύχτα τῶν Φώτων στό σπίτι μούσκεμα, ἀλλά πάντα εὐχαριστημένος πού εἶχε καταφέρει νά ἁγιάσει ὅλο τό νησί κυριολεκτικά. 

Ὅλη του ἡ ζωή ἦταν μία διαρκής προσπάθεια νά προσελκύσει ὅλο καί περισσότερο κόσμο στήν Ἐκκλησία. Πήγαινε στά καφενεῖα ὅπου ἔκανε καί δεχόταν ἀστεῖα ἀπό τούς συγχωριανούς του, ἀλλά πάντοτε στό τέλος τούς ἔλεγε μέ τή  χαρακτηριστική βροντώδη φωνή του: «καλά γελάσαμε σήμερα, ἀλλά αὔριο οὗλοι στήν Ἐκκλησία, ὅποιος δέν ἔρθει θά τοῦ βάλω ἀπουσία».... 

Ποτέ δέν θά ξεχάσω στήν Ἀνάσταση πού σταύρωνε 2 μεγάλες λαμπάδες καί μετέδιδε ἀπό τήν Ὡραία Πύλη τό Ἅγιο Φῶς, ἐνῶ ὅταν ἔψαλλε τό Χριστός Ἀνέστη σειόταν ὅλος ὁ ναός ἀπό τήν καλλιφωνία καί τό βάθος τῆς φωνῆς του. 

Ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς χειροτονήθηκε στήν Ἁγία Ἄννα τῆς Χώρας στίς 23/2/1927 ὡς Διάκονος καί τήν ἑπομένη μέρα ὡς Πρεσβύτερος ἀπό τόν Μητροπολίτη Δωρόθεο. Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1927 ἔλαβε μέρος στήν ἑορτή τῆς Παναγίας τῆς Μυρτιδιώτισσας στά Κύθηρα μαζί μέ πλειάδα Κυθηρίων Ἱερέων. Ὁ Μητροπολίτης Δωρόθεος εἶπε στό τέλος ὅτι ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς ἦταν ὁ πιό καλλίφωνος ἀπό ὅλους!

Ὅταν ὑπῆρχε ἀνάγκη οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν σέ κάποια Ἐκκλησία, ἦταν ὁ πρῶτος πού θά βοηθοῦσε γιά νά προσελκύσει καί ἄλλο κόσμο. Πάλεψε πολύ στή ζωή του γιά νά συντηρήσει τήν οἰκογένειά του καθώς τότε οἱ Ἱερεῖς ἦταν ἄμισθοι. Ἦταν ἄριστος γεωργός καί κτηνοτρόφος, εἶχε ἀμπέλια καί ὑπῆρξε ἐξαιρετικός ψαρᾶς, ἐνῶ εἶχε καί μέλισσες. 

Μετά τή  συνταξιοδότησή του λόγῳ γήρατος, πήγαινε ἀνελλιπῶς στό ναό καί ἔψελνε, ἤξερε ὅλες τίς ἀκολουθίες, ὅλες τίς εὐχές καί ὅλους τούς ὕμνους τοῦ ἑνιαυτοῦ ἀπέξω. Εἶχε σχεδόν τυφλωθεῖ στά τελευταία του καί ἔψελνε ἀκόμα στό ἀναλόγιο. Προσέλκυσε ἔτσι στό ἀναλόγιο τόν γιό του Γεώργιο (καί πατέρα μου) πού διετέλεσε ψάλτης τῆς νήσου γιά περισσότερα ἀπό 60 χρόνια. 

Ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς ἀφιέρωσε πρίν πεθάνει τά λίγα καί τριμμένα ἄμφιά του σέ ὅλους τούς ναούς τῶν Ἀντικυθήρων (ἀλλοῦ ἕνα πετραχείλι, ἀλλοῦ ἕνα φελώνιο κ.λπ.) γιατί θεωροῦσε ὅτι αὐτά ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία καί ὄχι στόν ἴδιο. Τό ἀντερί του ἦταν τριμμένο καθώς ό ἴδιος ἔζησε μία ζωή φτωχή γεμάτη στερήσεις, πόνο ἀπό τήν πρόωρη ἀπώλεια 4 παιδιῶν του, μάχη γιά τήν καθημερινή ἐπιβίωση καί κατέληξε νά ἐγκαταλείψει τά γήινα ἐνδεής ἀλλά εὐλογημένος καθώς ἀγωνίστηκε τόν καλό ἀγῶνα καί ἱεράτευσε ὑποδειγματικά στόν δύσκολο αὐτόν τόπο.

Κοιμήθηκε λόγῳ γήρατος παραμονές τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τοῦ 1973 καί τόν κήδεψε μέ μεγάλη ὀδύνη ὁ ἐπιστήθιος φίλος του ἀπό τά Κύθηρα, ἀείμνηστος Ἱερομόναχος π. Εὐθύμιος Καλλίγερος, πού συντετριμμένος ἔφτασε μέ καΐκι στό νησί γιά νά προπέμψει τόν συλλειτουργό φίλο του παπᾶ - Φραγκιᾶ.

Ὁ παπᾶ - Φραγκιᾶς ὑπῆρξε φυσιογνωμία μεγίστη γιά τό νησί μας. Ἄφησε ἐποχή, ὥστε ἀκόμα καί σήμερα 40 χρόνια μετά τήν κοίμησή του νά μιλᾶμε ὅλοι γι'αὐτόν. Οἱ εὐχές καί δεήσεις του στό Οὐράνιο Θυσιαστήριο ἄς συνοδεύουν πάντα τό νησί μας καί τούς κατοίκους του.

Στράτος Χαρχαλάκης

πηγή: imkythiron.gr