Δελτίο τύπου των Φίλων Μουσείων Κυθήρων

Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗ ΖΕΙ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ

«Ο ανασκαφέας είναι ένα όργανο, ένα εργαλείο του χρόνου που για να προχωρήσει πρέπει να αφαιρέσει από πάνω του το βάρος του εγώ. Το εγώ είναι που μας καταδιώκει και δεν μας αφήνει να σκεφθούμε. Όταν λέω πολλές φορές ότι έχω νιώσει ως κανένας, αυτό που εννοώ είναι ότι έχω καταφέρει να αποτινάξω όλη μου την ύπαρξη και να συγκεντρωθώ στην καθαρή επιστήμη.» Γ.Σακελλαράκης

            Η 13^η Οκτωβρίου υπήρξε μια ξεχωριστή ημέρα για τα Κύθηρα, γεμάτη περίσκεψη και συγκίνηση αλλά και την ανάλαφρη θλίψη που φέρνει η επιτέλεση ενός καθήκοντος μνήμης. Λίγες ημέρες πριν τη συμπλήρωση δύο ετών από την εκδημία του, η χήρα του αγαπημένου σε όλους μας, κ^α Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη, η μαθήτριά του και διάδοχος του στην ανασκαφή του Αη-Γιώργη στο Βουνό, κ^α Αιμιλία Μπάνου, οι αρχαιολόγοι κ^α Ιφιγένεια Τουρναβίτου και κ^α Κωνσταντίνα Καραΐνδρου παρέστησαν στον Μνημόσυνο που τέλεσε ο παπα-Γιώργης Αδικημενάκης στην εκκλησία πάνω από το μινωικό ιερό κορυφής το οποίο αποκάλυψε ο Γιάννης Σακελλαράκης. Μετά τη λιτή και συμβολική ‘‘επιστροφή’’ στο ανεσκαμμένο χώμα και στην αγιασμένη θάλασσα, κάτω από τον απέραντο ουρανό των Κυθήρων, οι Φίλοι Μουσείων Κυθήρων παρέθεσαν καφέ, τσίπουρο και εκλεκτά κυθηροποιήματα στους παρισταμένους. Ανάμεσά τους ο πιστός φίλος των Κυθήρων, συμμαθητής και συνοδοιπόρος του Σακελλαράκη, κ. Άδωνις Κύρου, ο αντιδήμαρχος Ανωγείων, ενός τόπου με τον οποίο δέθηκε ιδιαίτερα ο Σακελλαράκης, κ. Βασίλης Φασουλάς ο οποίος εργάστηκε στην ανασκαφή στη Ζώμινθο. Και ο Οθέλλος ο Β’, ο αγαπημένος σκυλάκος της ανασκαφής.

            Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, στον Κυθηραϊκό Σύνδεσμο στη Χώρα Κυθήρων, σε μια συγκινητική ατμόσφαιρα ενώπιον ευάριθμων παρισταμένων όπως ταιριάζει σε μυσταγωγικές συνάξεις που δεν αποβλέπουν σε πανηγυρικό εντυπωσιασμό αλλά σε ουσιαστική και σεμνή περισυλλογή, τελέσθηκε το επιστημονικό μνημόσυνο. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στη σημασία της ανακάλυψης του πρώτου εκτός Κρήτης ιερού κορυφής το οποίο και πιστοποιεί τη μινωική παρουσία στα Κύθηρα πριν από 4.000 χρόνια.

            Ο Δήμαρχος Κυθήρων, με σπουδές αρχαιολογίας κι ο ίδιος, Θεόδωρος Κουκούλης τόνισε τη σημασία της ανασκαφής στον Άγιο Γεώργιο στο Βουνό και της δημοσίευσής της σε πέντε τόμους (εκ των οποίων οι δύο έχουν ήδη εκδοθεί). Στο επίκεντρο της ομιλίας του είπε «Τιμάμε τη μνήμη ενός μεγάλου ανδρός, ενός ανθρώπου ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην επιστήμη της αρχαιολογίας, ενός ανθρώπου που αγάπησε τα Κύθηρα ίσως περισσότερο απ’ όσο τα αγαπάμε όλοι μας, και τα αγάπησε με το δικό του τρόπο, με έναν τρόπο που πιάνοντας κι ένα χιλιοστόγραμμο κυθηραϊκής γης ένιωθε να πάλλεται η καρδιά του.»

            Ο έφεδρος αρχαιολόγος της ΚΣΤ’ ΕΠΚΑ, Άρης Τσαραβόπουλος, που είχε και τον γενικό συντονισμό της εκδήλωσης, ανέφερε «Πέρα από τη συστηματική εργασία, ο Γιάννης Σακελλαράκης είχε και μια τρομερή μόρφωση, την οποία μπορούσε και την έβαζε μέσα στην ερμηνεία των ευρημάτων του. Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι είμαστε απλώς ‘‘αρχαιολόγοι του όστρακου’’. Βλέπουμε και περιγράφουμε αλλά την ερμηνεία δεν την κάνουμε. Ο Σακελλαράκης είχε ακριβώς αυτό το χάρισμα, να βγάζει από το εύρημα την ιστορία του τόπου. Έτσι έκανε και στον Αη-Γιώργη στο Βουνό με βαθύτατη γνώση και συναίσθηση του πράγματος.»

            Η καθ. Αιμιλία Μπάνου εμπνευσμένη μαθήτρια και συνεργάτιδα του Γιάννη Σακελλαράκη μίλησε με γνώση και συγκίνηση. «Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω τη σύντομη ομιλία μου εκφράζοντας ένα αίσθημα, του ‘‘άωρου’’ τούτης της ώρας, που έχω κληθεί να μιλήσω για τον Γιάννη Σακελλαράκη και αντί του Γιάννη Σακελλαράκη, για την ερευνητική του σχέση με τα Κύθηρα. Ο ίδιος ωστόσο πίστευε βαθιά στο έργο του ανθρώπου ως πνευματικό ίχνος και παρακαταθήκη. Και αυτή η πίστη απαλύνει το αίσθημα και δείχνει το δρόμο. Να αφήσουμε το έργο του να μιλήσει.» Και αφού παρουσίασε τα ευρήματα της δίχρονης ‘‘υπό την πνευματική του πλέον καθοδήγηση’’ έρευνάς της στο πεδίο του ιερού κορυφής, έκλεισε την ομιλία της εξηγώντας την ‘‘παρακαταθήκη Σακελλαράκη’’: «Να αναδείξουμε αλλά και να διαφυλάξουμε το χώρο και το τοπίο σαν ένα απτό πλαίσιο περιδιάβασης στο χρόνο, και στη δράση των ανθρώπων που πέρασαν και των ανθρώπων που θα έρθουν, πέρα από το παροδικό και πεπερασμένο του ατομικού χρόνου, με το οποίο ο ίδιος μέσα από τη διαρκή αναζήτηση της ουσίας της ανασκαφικής πράξης ήταν απόλυτα εξοικειωμένος.»

            Στην αρχή της εκδήλωσης διενεμήθη τιμητικό βιβλιαράκι, ένα καλαίσθητο χειροποίητο πόνημα, το οποίο αποτελεί τον τρίτο τίτλο στο μικρό αλλά φιλόδοξο εκδοτικό πρόγραμμα των Φίλων Μουσείων Κυθήρων. Εμβόλιμα έγινε προβολή της μορφής και της φωνής του Γιάννη Σακελλαράκη ο οποίος μιλούσε με τον εκφραστικό του τρόπο για την σταθερότητα του ορεινού τοπίου, για την σημασία της φαντασίας στην επιστημονική έρευνα, για το μυστήριο και τον χρόνο, για το αιώνιο και το εφήμερο, για το ηθικό μέτρο της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά κυρίως για την ανασκαφή ως υψηλή τέχνη.

            Στο τέλος, ο Δήμαρχος Κυθήρων απένειμε τιμητική πλακέτα στην κ^α Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη. Εκείνη ευχαρίστησε όσους την τίμησαν αλλά κυρίως όσους συνεχίζουν το έργο του συζύγου της. Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η αναφορά της σε παλαιότερη εκδήλωση στα Κύθηρα όπου είχε τιμηθεί ομού μετά του αείμνηστου Γιάννη Σακελλαράκη και του επιστήθιου φίλου και πρωτοπόρου ιχνηλάτη της αρχαίας μνήμης, Αδώνιδος Κύρου, για την προ εικοσαετίας εργασία τους στον Αη-Γιώργη στο Βουνό.

            Στη μνήμη, μάλιστα, του αλησμόνητου αρχαιολόγου, η κ^α Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη θα παραθέσει τράπεζα στους τροφίμους του Γηροκομείου στον Ποταμό Κυθήρων. Το Γηροκομείο είχε φιλοξενήσει, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, την αρχαιολογική ομάδα από νεαρούς, ως επί το πλείστον, φοιτητές οι οποίοι συνήθιζαν να βλέπουν του τότε γέροντες ως φορείς της ανόθευτης μνήμης του νησιού. Στις 28 Οκτωβρίου, ανήμερα του θανάτου του, θα ξανακουστεί τ’ όνομά του στον ίδιο χώρο και είναι βέβαιο ότι πολλοί θα αναπολήσουν εκείνη την εποχή που αποκαλυπτόταν ενώπιόν τους η απώτατη ιστορία του νησιού.

            Οι άνθρωποι που λησμονούν την ιστορία του τόπου τους είναι καταδικασμένοι να χάσουν αργά ή γρήγορα τον ίδιο τους τον εαυτό. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η 13^η Οκτωβρίου υπήρξε όχι μόνον η οφειλομένη τιμή στον επιστήμονα Γιάννη Σακελλαράκη αλλά και η αναγκαία συναίσθηση χρέους, μνήμης και ταυτότητας μιας μικρής κοινότητας ανθρώπων που αναζητούν τη ρίζα τους και την προοπτική τους εντός του τόπου και του χρόνου.